Orhon Yazıtları'nda Milliyetçi Söylemin Eleştirel Söylem Analizi İle İncelenmesi

Abstract

Orhon Yazıtları; Türk tarihine, diline, devlet ve yönetim anlayışına, kültürüne ve toplumsal yaşamına dair bilgiler içeren bengi taşlardır. Türk adının geçtiği ilk Türkçe metinler olmasının yanı sıra, Türkçenin ilk sanatlı üslup metni, ilk hitabet ve hatırat türünün örnekleri olarak kabul edilmektedir. Savaşların, beka mücadelelerinin, kahramanlıkların ve “öteki” anlatılarının etkili bir üslupla millete aktarıldığı kitabelerde siyasi birlik oluşumu, millî bilinç, millî kimlik, vatan, tarihî birlik, düşman ve beka gibi milliyetçi temalar yer almaktadır. Çalışma, Orhon Yazıtları’nın, milliyetçiliğe dair temsiller ve dilsel pratiklere başvurularak milliyetçi söylemler ile üretildiği ve Türk milliyetçiliği ideolojisinin ve Türk millî kimliğinin inşa edilmek istendiği varsayımına dayanmaktadır. Bu kapsamda çalışmada söylemlerin içindeki gizli ideolojiyi açığa çıkarmak amacıyla geliştirilen eleştirel söylem analizi yöntemine başvurulmuştur. Dolayısıyla yazıtlar, bu yöntemin önemli kuramcılarından Norman Fairclough’un üç boyutlu çerçeve yaklaşımıyla incelenmiş, milliyetçi söylemlerden hareketle yazıtlardaki milliyetçi tema ortaya konmaya çalışılmıştır. Orhon Yazıtları’na dair eleştirel söylem analizi yöntemiyle yapılmış çalışmaların yok denecek kadar az olması bakımından çalışmanın, literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir.