Ժան-Պոլ Սարտրը արվեստի խնդիրների մասին

Abstract

Հոդվածում ներկայացված են 20-րդ դարի հայտնի փիլիսոփա և գրող Ժան-Պոլ Սարտրի պատկերացումները ստեղծագործական գործընթացում երևակայականի կարևոր դերի և արվեստի տարբեր տեսակների բնույթի մասին1: Վերլուծության առարկա են դարձել առավելապես գեղանկարչությանը, երաժշտությանը, քանդակին և գրականությանը վերաբերող նրա գաղափարները: Սարտրը կարևորում է հասարակությանը հուզող խնդիրների մեջ գրողի ներքաշված լինելու հարցը: Նման դիրքորոշումը բխում է ազատության ձգտելու և դրան հասնելու անհրաժեշտությունից, որը նա համարում է արվեստի հիմնական նպատակը: Հետաքրքրություն են առաջացնում պատկերի իրական և միաժամանակ պատրանքային լինելու, զգայական և գեղագիտական հաճույքի, իրական և երևակայական տարածության մասին նրա պարզաբանումները: Նշված հարցերը հնարավորինս ամբողջական ծավալով ներկայացնելը և դրանց քննումը հոդվածում կարևոր է ժամանակակից արվեստի փիլիսոփայության համար: The article discusses the ideas of the famous philosopher and writer of the 20th century, Jean-Paul Sartre, about the nature of different types of art, and the crucial role of imagination in the creative process. We have analysed his ideas primarily relating to painting, music, sculpture, literature and cinema. For Sartre, the question of the creator’s involvement in social issues is of the utmost importance, and in this process, he particularly emphasizes the role and commitment of the novelist. This viewpoint stems from the recognition of the need to strive for freedom and achieve it not only within the boundaries of creative imagination, which is essentially beyond doubt. The active struggle for freedom should take place in real reality, and art can and should directly contribute to this. Ideally, this task is the main goal of all arts, but Sartre believes that in reality, only prose can achieve it. The philosophical nature of his understanding of the real and at the same time illusory nature of the image, sensual and aesthetic pleasure as well as real and imagined space arouses great scientific interest. The article discusses each of these issues, revealing their deep ambiguous meaning, fueling undeniable research interest and thus testifying to its obvious relevance. В статье представлены идеи известного философа и писателя XX века Жана-Поля Сартра о важнейшей роли воображения в творческом процессе, а также природе разных видов искусства. Предметом анализа становятся его идеи, преимущественно связанные с живописью, музыкой, скульптурой и литературой. Рассматривается и кино. Для Сартра первостепенную важность представляет вопрос вовлеченности творца в социальные проблемы, притом в этом процессе он особенно выделяет роль прозаика, его ангажированность. Такое утверждение вытекает из осознания необходимости стремления к свободе и ее достижения не только в границах творческого воображения, что, по существу, не вызывает ни малейшего сомнения. Активная борьба за свободу должна происходить в реальной действительности, а искусство может и должно непосредственно содействовать этому. В идеале данная задача является главной целью всех искусств, но, как считает Сартр, в действительности реализовать ее в состоянии лишь проза. Огромный научный интерес также вызывает его имеющее философский характер понимание реальной и одновременно иллюзорной природы образа, чувственного и эстетического наслаждения, реального и воображаемого пространства. Каждый из этих рассмотренных в статье вопросов, выявляя свой неоднозначный глубинный смысл, форсирует несомненный исследовательский интерес, тем самым свидетельствуя о своей очевидной актуальности.