Ewolucja prawa wjazdu i pobytu na terytorium Unii Europejskiej obywateli państw trzecich będących członkami rodzin obywateli państw członkowskich w latach 1968-2018

Abstract

W artykule poddano analizie akty prawa UE i wyroki ETS/TSUE dotyczące statusu prawnego obywateli państw trzecich będących członkami rodzin obywateli Unii, w szczególności w zakresie ich prawa do wjazdu, pobytu i przemieszczania się w obrębie UE. Stosowne uprawnienie wynika z art. 21 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej i zostało uszczegółowione w art. 10 rozporządzenia 1612/68, a obecnie w dyrektywie 2004/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady o prawie przemieszczania się i pobytu obywateli Unii i członków ich rodzin na terytorium państw członkowskich. Przez lata możliwość skorzystania z prawa wjazdu i pobytu na terytorium UE dla obywateli państw trzecich będących członkami rodzin obywateli Unii uzależniona była ściśle od statusu prawnego obywatela Unii, który skorzystał z traktatowego prawa do swobodnego przemieszczania się w obrębie UE. W ciągu ostatnich 50 lat od przyjęcia wspomnianego rozporządzenia w 1968 roku, prawo unijne i liczne orzeczenia ETS/TSUE w znaczący sposób poszerzyły zakres uprawnień i gwarancji przyznanych obywatelom państw trzecich będącym członkami rodzin obywateli Unii. W świetle najnowszego orzecznictwa TSUE obywatele Unii i ich członkowie rodzin posiadający obywatelstwo państwa trzeciegomogą korzystać z szerokiej i liberalnej interpretacji w ramach koncepcji ochrony natury i istoty praw wynikających ze statusu obywatelstwa Unii na podstawie art. 20 TFUE. Ponadto wszelkie regulacje poświęcone swobodzie poruszania się powinny być interpretowane w świetle zasady łączenia rodzin oraz proporcjonalności, zakazujących automatycznego wydalania cudzoziemców wyłączenie w przypadku braku spełnienia wymogów formalnych. Analiza orzecznictwa luksemburskiego wskazuje, że linia interpretacyjna i przedstawiona w nim przez sędziów Trybunału argumentacja prezentuje model progresywnego rozwoju. I nadal, po upływie 50 lat od przyjęcia pierwszych regulacji prawnych w UE dotyczących prawa obywateli państw trzecich przemieszczania się i pobytu w państwach członkowskich, pozostaje otwartą kwestia, jaką linią wykładni prawa unijnego podążą kolejne składy orzekające TSUE.