Di Edebîyata Kurdî de Têgiha Meyê û Hêmanên Gırêdayî Wê -Mînak Dîwana Melayê Cizîrî, Helbestên Feqîyê Teyran, Mem û Zîna Ehmedê Xanî-

Abstract

Melayê Cizîrî, Feqîyê Teyran û Ehmedê Xanî ji helbestvanên herî girîng ên edebîyata klasîk ên Kurdî ne. Hinek têgihên ku bi gelemperî di helbestên şairên Kurd de û di serî de jî di helbestên van her sê şairan de derbas dibe, di jîyana rojane de wateyên zaf cuda di nav xwe de dihewînin. Ev xal jî fêmkirina helbestên edebîyata Kurdî ya klasîk dijwar dike. Di serî de ji bo fêmkirina helbestên Melayê Cizîrî, Feqîyê Teyran û Ehmedê Xanî û bi tevahî jî ji bo fêmkirina helbestên Kurdî ên klasîk divê berîya her tiştî ev têgihên ku me behs kirine rast bên fêmkirin. Di nav van têgihan de ya herî balkêş mey e. Armanca vê xebatê, analîza bikaranîna meyê û hêmanên sereke yên girêdayî wê nin ku ew di Dîwana Melayê Cizîrî, helbestên Feqîyê Teyran û Mem û Zîna Ehmedê Xanî de ji têgihên ku herî zêde hatine bikaranîn in. Ev xebat li ser bingeha vekolîna dokumentan ve hatîye çêkirin. Ev xebat ji du beşan pêk tê. Di beşa yekem de ewilî li ser nav, dîrok û taybetîyên meya ku di maneya rasteqîn de tê bikaranîn hatîye rawestan. Paşê li ser merheleyên maneyên mecazî yên ku mey jê derbas bûye hatîye sekinîn û guherînên wê yên li nav edebîyat û tesewufê hatîye vekolandin û bi vî awayî behsa guherîna enstrûmanekî efsanewî ya wê hatîye kirin. Di beşa duyem de jî di Dîwana Melayê Cizîrî, helbestên Feqîyê Teyran û Mem û Zîna Ehmedê Xanî de wate û şeweya bikaranînên meyê û hêmanên sereke yên girêdayî wê bi mînakan ve hatîye izahkirin, li ser cudahîya şêweyên bikaranîna van şairan ligel vê têgihê hatîye rawestan.