Azerbaycan fındık bahçesi topraklarının bazı verimlilik özelliklerinin değerlendirilmesi

Abstract

Fındık üretiminde verim üzerine etki eden faktörlerden biri toprak özellikleridir. Stratejik bir bitki olan fındıkta yetiştiriciliğin sürdürülebilir olması için gübrelemenin toprak analiz sonuçlarına göre yapılması gerekmektedir. Bu çalışmada Azerbaycan’da yoğun olarak fındık tarımı yapılan Balakən, Zaqatal, Qax, Oğuz-Qəbələ ve Xaçmaz yörelerinde 0-30 cm toprak derinliğinden toplamda 37 adet toprak örneği alınmıştır. Çalışmada toprakların bazı özellikleri ile besin element kapsamları değerlendirilerek aralarındaki ilişkiler belirlenmiştir. Toprak analiz sonuçlarına göre bölge topraklarının büyük bir çoğunluğunun nötr reaksiyonda ve tuzsuz, organik maddece iyi, az kireçli, NO3, yarayışlı P, değişebilir K ve yarayışlı B kapsamı noksan, yarayışlı Zn çok az - yeterli arasında olmakla birlikte fazla olan alanların bulunduğu, değişebilir Ca ve Mg düşük-orta seviyede, yarayışlı Fe kapsamı yeterli olmakla birlikte bazı alanların noksan veya hidromorfik problemli olduğu belirlenmiştir. İncelenen örneklere göre toprakların %18.92’si hafif asit ve %62.16’nötr reaksiyonda, %100’ünün düşük EC değerine sahip ve tuzsuz olduğu, %70.28’i kireçsiz ve az kireçli olduğu, %81.08’i orta ve yüksek seviyede OM kapsadığı tespit edilmiştir. Toprakların NO3-N ve P kapsamı bakımından %100’ü, K kapsamı bakımından %75.68’i, Ca bakımından %48.65’i, Mg bakımından %51.36’sı, Zn bakımından %56.76’sı, Fe bakımından %21.62’si noksanlık riski seviyesinde ve B bakımından %83.79’u az ve yetersiz seviyelerinde bulunmuştur. Diğer taraftan Fe kapsamı bakımından %10.81’i hidromorfik riskli, Ca bakımından %2.70, Mg bakımından %13.5 ve Zn bakımından %13.51’i fazla seviyede bulunmuştur. Toprakların bazı özellikleri ile besin element kapsamları arasında incelenen ilişkiler sonucunda pH, OM ve kireç miktarının artmasının toprakların P, K, Ca, Mg ve B kapsamlarında artışa, Fe ve Zn kapsamlarında ise kısmi bir azalmaya neden olabileceği kanaatine varılmıştır. Sonuç olarak, Azerbaycan’da fındık yetiştirilen bahçelerde N, P, K, Mg, Fe, Zn ve B içeren gübrelerin verilmesi tavsiye edilmiştir.