H. S. Arel’in Türk mûsikîsine bakışında ütopyacılık, Garpçılık ve Türkçülüğün yeri

Abstract

Turk muziginin bugunku teori, icra ve egitiminin gelisiminde en belirleyici role sahip olan H. S. Arel, bu makalede, Turk musikisine yaklasiminda one cikan utopyaci, Garpci ve Turkcu soylemleri uzerinden, elestirel bir degerlendirmeye tabi tutulmaktadir. Buradaki ana amac, bu uc yonelimin, kulturel konumlanis ve ideoloji bakimindan Arel’in soylemlerinde nasil sekillendigini tespit etmektir. Arel’in Turk musikisi uzerine yazilarinin onemli bir kismi, bizzat kendisinin sahibi oldugu populer mecmualarda yayinlanmistir. Bu yazilarda kullanmayi tercih ettigi soylemlere gore o, her seyden evvel bir utopyacidir. Turk musikisinin kendi zamanindaki ‘tecelliyat’indan acikca rahatsizdir. Arel, ‘baska bir âlem’e mahsus bir Turk musikisi hayaline sahiptir. Ikinci temel yon, onun Garpciligidir. Tipik bir Jon Turk olarak Arel’in medeniyet anlayisi tamamen Bati-merkezcidir. Soylemlerinde, tekâmul, terakki ve inkisaf kavramlarini israrla kullanmaya ozel bir onem vermektedir. Ucuncusu, soylemleri acisindan en zayif vurguya sahip olan Turkculuk yonudur. Arel’in Turkculugu, donemindeki siyasi milliyetciliklerden butunuyle uzaktir ve hemen tamamen ‘dilde sadelesme’ye taraftar olmakla sinirlidir. Sonucta Arel, sadece, Garplilastirmak suretiyle terakki ettirilebilecek utopik bir Turk musikisine ilgi gostermistir. Bu nedenle de Arel’in Turk musikisiyle ilgili soylemleri, utopyacilikla ozdes Garpcilik ve kendi kusagindaki siyasi Turkculuklerle ilgisi bulunmayan dil milliyetciligi temelinde sekillenmistir.