Türk müziğinde notasyon ve miftâh-ı nota

Abstract

Turk muzik kulturundeki ilk nota yazim calismalari Gokturkler ve Uygurlar doneminde baslamistir. Bu toplumlar tarafindan kullanilan Kuca notasyonu Ebced notasinin temelini olusturmustur. Turklerin Islamiyet’i kabul edisinden sonra Ebced notasyonu yayginlasmaya baslanmis ve bu sistem yaklasik olarak 700 yil boyunca bu kulture ait muzik eserlerinin kayit altina alinmasi amaci ile kullanilmistir. Ebced sisteminin kullanimi devam ederken, ilerleyen surecte Kantemiroglu, Tanburi Kucuk Artin, Canakkaleli Hrisantos ve Hamparsum Limonciyan gibi muzik bilimciler Ebced notasyonu disinda kalan sistemlere uygun nota yazim sekilleri gelistirmislerdir. Bu nota yazimlarindan bazilari yogun olarak kullanilmis fakat bazilari muzik icracilari tarafindan kabul gormemistir. Miftâh-i Nota, birkac farkli nota yazim seklini icerisinde barindiran ve olusturuldugu donem icerisindeki toplumsal ve muzikal etkilesimin izlerini tasiyan ozgun bir kaynaktir. Eser icerisinde kullanilan notasyon, kismi olarak gelenekten kismi olarak ta Bati’dan etkilenerek olusturulmustur. Bu notasyon sistemi, iki farkli nota yazim yaklasiminin (harf notasi-dizekli nota) birlestirilmesiyle olusturulmus fakat donemi icerisinde yeteri kadar yayginlik kazanmamistir.