Elegancja w służbie władzy. Polityka i propaganda na europejskich wachlarzach epoki nowożytnej

Abstract

W epoce nowożytnej wykorzystywanie wachlarzy do celów propagandy politycznej było związane z przemianami społecznymi oraz z upowszechnieniem techniki drukarskiej i rozwojem grafiki reprodukcyjnej. W artykule omówione zostały wachlarze wykonane w wiekach XVII i XVIII w Anglii i Francji. We Francji czasów Ludwika XIV propagandowe przesłanie, umieszczone na ręcznie malowanych pokryciach, adresowano do elit, ponieważ to one były znaczącą grupą społeczną. U progu Oświecenia zaczęto wytwarzać mające szeroki zasięg przedmioty o tanich, papierowych pokryciach, z drukowaną, wielonakładową dekoracją. Zleceniodawcom zależało na dotarciu do dużego kręgu odbiorców, mających w obliczu rodzącego się egalitaryzmu coraz większy wpływ na politykę i życie społeczne. Przegląd politycznych motywów ikonograficznych pozwala prześledzić drogę artystyczną, jaką pokonali wytwórcy wachlarzy. Obrazuje też ewolucję ludzkiej mentalności i świadomości: od apoteozy niepodzielnej władzy królewskiej do propagowania demokratycznych idei. Pokazuje, jak zmienił się krąg odbiorców politycznej propagandy.