Wartość literatury w procesie przygotowywania dziecka na odejście bliskiej osoby w kontekście koncepcji odporności psychicznej Edith Grotberg

Abstract

Celem badania zaprezentowanego w artykule było poznanie sposobów przedstawienia śmierci w literaturze dziecięcej. Przeprowadzono analizę treści dwudziestu dostępnych na polskim rynku wydawniczym książek o problematyce śmierci bliskiej osoby w życiu dziecka. Wyniki badań wskazują na zjawisko „detabuizacji” śmierci w literaturze dziecięcej. Cechą charakterystyczną przeanalizowanych książek jest przedstawianie odchodzenia jako naturalnego etapu życia oraz eksponowanie relacji z osobą umierającą i ze znaczącymi dla dziecka dorosłymi jako wartości. Wyniki badania zostały zinterpretowane w świetle koncepcji odporności psychicznej Edith Grotberg. Pozwalają wnioskować, że analizowane książki mogą być wykorzystywane jako środki kształtujące odporność psychiczną dzieci doświadczających żałoby we wszystkich trzech wymiarach: „Ja mam”, „Ja jestem”, „Ja potrafię”. Śmierć w książkach jest w analizowanej literaturze wpisana w kontekst choroby, a miejsca, do których udają się zmarli, przybierają różne formy, np. niebo, tajemnicza wyspa, serca bliskich. Lektura książek może przyczynić się przede wszystkim do rozwijania kompetencji rozpoznawania i komunikowania przez dzieci własnych stanów emocjonalnych. Czynnikiem wpływającym na odporność psychiczną, obecnym niemal we wszystkich przeanalizowanych książkach, jest relacja z dorosłym opiekunem.