ORTAÇAĞDAN GÜNÜMÜZE DANTE’NİN MUHAMMED PEYGAMBER İLLÜSTRASYONLARINDA TEMSİLİN DEĞİŞİMİ

Abstract

İtalyan Ortaçağ şairi Dante Alighieri’nin 14’üncü yüzyıl başlarında Hristiyanlığın kutsal metinleri, dönemin mitleri, İslami kaynaklar ve kendi hayal gücünden yararlanarak İtalyanca olarak yazdığı ve sırasıyla Inferno (Cehennem), Purgatorio (Araf) ve Paradiso (Cennet) bölümlerinden oluşan Komedya’sı; ölümden sonra gidildiği düşünülen öte dünyaya yapılan kurgusal bir yolculuk hikayesinin şiirle anlatıldığı siyasi, politik ve felsefi yönleri olan bir hicivdir. Inferno’ya Muhammed Peygamber’i de dahil ettiği Dante’nin bu eskatolojik anlatısını yazmasından kısa süre sonra başlayan çeşitli resimleme teknikleri ile görselleştirilmesi ise neredeyse yedi yüz yıldır devam etmektedir. Bu çalışmada; Inferno için veya ondan esinlenerek yapılan Muhammed Peygamber illüstrasyonları konu edilerek 14’uncü yüzyıl başlarından günümüze bunların yer aldığı elyazması, fresk, çizim ve baskıresimler görsel ve yazılı kaynaklar üzerinden araştırılmıştır. Araştırmada üç kısım bulunmaktadır: Rivayetler başlığı altındaki ilk kısımda; Dante’nin neden Muhammed Peygamber’i Inferno’da anlattığına, Malebolge başlığı altındaki ikinci kısımda ise Inferno’da anlatılan cehennemin genel yapısı ile Peygamber’den bahsedilen Kanto 28’e değinilmiştir. İllüstrasyonlar başlıklı üçüncü kısımda ise bu kantonun dizelerine dayalı olarak 14’üncü yüzyıldan günümüze yapılmış ve Peygamber’i temsil eden figürleri görebileceğimiz elyazması, fresk, çizim ve baskıresim örnekleri yer almaktadır. Yüzyıllardır devam eden bu illüstrasyonlardaki anlatımcı ve mimetik temsillere 1950’lerden sonra deformasyon, soyutlama ve distorsiyonun kullanıldığı illüstrasyonların eklendiği ayrıca tek bir örnekle sınırlı olsa da yağlıboya bir tablo olarak yapılan Inferno’daki anlatı ile Müslüman anlatılarını harmanlamış çağrışıma açık bir Muhammed Peygamber temsili de görülmüştür.