Yunanistan’ın Girit’i İlhak Çabalarına Osmanlı Makedonyası’nda Tepkiler (1909-1911)

Abstract

Temelleri 1829’da Yunanistan’ın bağımsızlığına kadar uzanan, 1890’lardan itibaren şiddetlenen, Girit sorununun özü, Yunanlıların ve Giritli Rumların, Osmanlı egemenliği altındaki adayı Yunanistan’a katma arzu ve çabalarıdır. Yunanistan’ın desteklediği Rum ayaklanmaları, Girit Müslümanlarına yönelik katliamlar, 1897 Osmanlı-Yunan Savaşı ve sonrasında Avrupa ülkelerinin müdahaleleriyle sorun uluslararası bir nitelik kazanmıştır. 1897’de Girit’in muhtariyetinin ilan edilmesinin ardından ada hukuken Osmanlı Devleti’nin bir parçası olmasına rağmen, İngiltere, Fransa, İtalya ve Rusya’nın (hami devletler) askeri işgali altında bulunuyordu. 1908’e gelindiğinde Girit Osmanlı egemenliğinde fakat özerk statüdedir. II. Meşrutiyet döneminin en önemli gündem başlıklarından ve uluslararası nitelikte sorunlarından biri de Girit’tir. 6 Ekim 1908’de Girit Meclisi’nin Yunanistan’a katıldığını açıklaması yeni rejimin karşılaştığı ilk ciddi bunalımlardı. Büyük devletlerin Girit Meclisi’nin kararını tanımamaları ve mevcut statükonun korunması yönünde tutumları nedeniyle Yunanistan, iltihak kararını tanıyamamıştır. Girit krizi, tartışmalar, toplumsal tepkiler ikileminde 1912’ye kadar devam edecektir. Bu çalışmada Girit’in Yunanistan ile birleşme çabaları ve Yunanistan’ın bunu desteklemesi sonucu Osmanlı Makedonya’sında Yunanistan’a karşı oluşan toplumsal tepki ve boykot hareketleri incelenecektir.