Peruwiańska porażka i próba jej naprawy. Wokół polskich międzywojennych koncepcji emigracyjnych i kolonialnych

Abstract

The Peruvian failure and an attempt to repair it. On Polish interwar emigration and colonial concepts In the interwar Poland, emigration was considered a possible solution of numerous interior problems of the country. That is why the contemporary Polish authorities believed in the success of colonial plans. In the early 1930s, Peru became a place where these efforts were intensified, encouraged by the president of Peru. The Polish government sent an official commission to this country with the aim to investigate possible settlement in the middle valley of the-Ucayali River. The conditions there were found favorable by the Polish officials. In 1927 and 1928, two settlement licenses were negotiated by private entrepreneurs. The article presents the details of this settlement campaign and its final results. Due to a variety of reasons, the action ultimately was a failure, and the Polish government decided to stop it in 1933. Next, it helped its participants leave Peru for Poland or alternatively move to Brazil or Argentina. In the late 1930, Poland returned to an idea of an official license agreement with Peru, this time without the participation of private institutions. These negotiations were never completed, however, because in 1939 WW II broke out. Peruwianska porazka i proba jej naprawy. Wokol polskich miedzywojennych koncepcji emigracyjnych i kolonialnych Miedzywojenna Polska w emigracji postrzegala mozliwośc zlagodzenia wystepujących napiec spoleczno-gospodarczych. Owe wysilki nazywano planami czy tez ambicjami kolonialnymi. Peru na początku lat trzydziestych XX wieku stalo sie swoistym poligonem tych wysilkow przy zachecie prezydenta tego kraju. Obszary osiedlenia w środkowym biegu Ucayali zostaly zbadane, z pozytywnym wynikiem, przez przyslaną z Polski komisje rządową. Rownocześnie (1927-1928) prowadzono rozmowy o dwoch koncesjach prywatnych: dla K. Warchalowskiego, urzednika panstwowego i wieloletniego emigranta z Brazylii, oraz Polsko–Amerykanskiego Syndykatu Kolonialnego – obie z powodzeniem. Warchalowski, nie mając wystarczającej sumy pieniedzy, cześc swojej koncesji na mocy umowy przekazal specjalnie powolanej spoldzielni Kolonia Polska. Jednak akcja Warchalowskiego przyniosla porazke.Przypadkowy dobor kandydatow do wyjazdu, problemy z komunikacją poprzez oddalenie centrum osadnictwa w Cumarii, szczuple środki finansowe, biurokratyczna rutyna, nadmierne obietnice, brak jasnego planu, jak rowniez dwuznaczna rola inicjatora, a zarazem przedsiebiorcy – wszystko to zawiodlo. Syndykat zaś, nie posiadając oficjalnej zgody na nabor osadnikow, stosowal nieuczciwe praktyki zawierania z kandydatami umowy o prace. Akcja ta kompromitowala Polske, totez wladze zdecydowaly sie ją zamknąc w 1933 r., cześci emigrantow zapewniając repatriacje czy wyjazd do Brazylii bądź Argentyny. U schylku lat trzydziestych Polska powrocila do idei podpisania umowy koncesyjnej z Peru, tym razem na siebie biorąc ciezar negocjacji, rezygnując z prywatnych instytucji. Wybuch II wojny św. przerwal niemal sfinalizowane negocjacje.