Mapa jako optyka

Abstract

Tradycja i praktyka zarówno stricte kartograficznego odwzorowania realiów, jak i opracowa- nych na gruncie nauk humanistycznych i społecznych technik odzwierciedlania topografii sytu- ują mapę w centrum dyskursu. W niniejszych rozważaniach potraktowano mapę jako pojemną optykę interpretacyjną rozciągającą się od obiektywnego rzutowania sytuacji przestrzennej na płaszczyznę wedle określonych reguł do krytycznej narracji humanistycznej, wręcz zakładającej nieobojętność recepcji i dokumentowania. Mapa jako optyka oscyluje między obiektywizującą diagnozą kartometryczną a personalizującą konstatacją intencjonalną. W obydwu scenariuszach chodzi o dotarcie do prawdy (prawdopodobieństwa), do odnotowania zmian gradientu cech, do stwierdzenia różnic i podobieństw. Zarówno w jednym, jak i drugim przypadku ważne staje się wyrażenie regularności oraz idiomatyczności świata. Refleksję nad mapowaniem czysto kartograficznym (zmierzającym ku klasyfikacji) i humanistycznym (zwróconym raczej ku kon- ceptualizacji i problematyzacji) rozpisano jako próbę odpowiedzi na trzy pytania: po co? jak / w jaki sposób? kto / dla kogo? Jednym z wniosków jest stwierdzenie, że mapa stanowi dla człowieka istotne medium epistemologiczne i świadectwo ontologiczne.