MİTİK, FOLKLORİK VE DOĞAL BİR UNSUR OLARAK KURŞUNUN KLASİK TÜRK ŞİİRİNDEKİ YANSIMALARI

Abstract

Mitik dönemlerden itibaren yerleşik hâle gelen bazı kültürel unsurlar, farklı bir dil ve biçimle klasik Türk şiirinde yerini bulmuştur. Klasik Türk şiirinin genelde bütün mitler, özelde Türk mitolojisinin taşıyıcısı olduğunu gösteren ayrıntılardan biri de ilkçağlardan itibaren keşfedilen, işlenen bir maden olarak insanlığın gelişim sürecinde rol alan kurşundur. Kurşun, arkaik dönemlerden beri taşıdığı doğal özellikler ve insanın onu kullanma, anlamlandırma biçimleriyle önce pratikte önemli hale gelen sonra dil ve sanatta bahsedilen doğal varlıklardandır. Kurşuna dair mitolojilerde yer alan inanç, söylence ve ritüeller klasik Türk şiirinde de yansımasını bulmuştur. Kurşunun kulağı sağır etmesi, kötü varlıklarla mücadelede yüklendiği rol ve bir cezalandırma aracı olarak geçmişten günümüze uzanan serüvenine ait ipuçlarını klasik şairlerin divanlarında görmek mümkündür. Çalışmada; kurşun ve ona dair uygulamaların mitolojideki yeri ve bunun klasik Türk şiirindeki yansımaları üzerinde durulmuş; klasik Türk şiirinde beyitlere yansıyan “kurşun dökmek, kulağa kurşun akıtmak, şeytan kulağına kurşun, boğazından kurşun akıtmak” ibareleri etrafında oluşturulan hayal dünyasının eski inançlar ve mitolojiyle bağlantısı ele alınmıştır.