Mikrobiota jelitowa a leki. Interakcje wpływające na skuteczność i bezpieczeństwo farmakoterapii

Abstract

Abstrakt Mikrobiota jelitowa stanowi nieodłączny element organizmu umożliwiający jego prawidłowe funkcjonowanie. Dzięki mikroorganizmom jelitowym możliwa jest stymulacja układu odpornościowego, synteza witamin czy poprawa wchłaniania składników odżywczych. Jednak jej aktywność może również niekorzystnie działać na organizm, m.in. z powodu przetwarzania treści jelitowej. Opisywana w artykule interakcja mikrobiota–lek uwzględnia pozytywny i negatywny wpływ mikroorganizmów jelitowych na farmakoterapię poprzez bezpośrednie i pośrednie oddziaływanie na lek w organizmie. Ze względu na to, że mikrobiom stanowi nieodłączny element organizmu, ingerencja nawet w jego niewielką część może doprowadzić do wystąpienia daleko idących, czasami niespodziewanych skutków. Stąd w celu poprawy skuteczności i bezpieczeństwa farmakoterapii konieczne jest wyjaśnienie mechanizmów oddziaływania mikrobioty na lek w organizmie. W artykule podsumowano obecną wiedzę na temat biologicznej aktywności mikrobioty jelitowej, a zwłaszcza oddziaływań mikrobiota–leki determinujących skuteczność i bezpieczeństwo farmakoterapii. Wyszukiwanie przeprowadzono we wrześniu 2020 r. w bazach danych PubMed, Scopus, Web of Science, Cochrane Library i powszechnie dostępnej literaturze z użyciem terminów: „mikrobiota jelitowa”, „mikrobiom”, „metabolizm leku”, „interakcje mikrobiota–lek”. W artykule omówiono interakcje między mikrobiotą a lekami m.in. z grupy antybiotyków, inhibitorów pompy protonowej, sulfonamidów, pochodnych kwasu 5-aminosalicylowego, niesteroidowych leków przeciwzapalnych, przeciwnowotworowych, statyn czy metforminą.