Złe dziedzictwo a obowiązek pamiętania w "Topografii pamięci" Martina Pollacka

Abstract

W niniejszym artykule dokonano analizy esejów autobiograficznych Martina Pollacka zebranych w tomie Topografia pamięci. Ich myślą przewodnią są zmagania autora z pamięcią o przodkach – nazistach. Pollack jest synem nazistowskiego zbrodniarza Gerharda Basta. Centralnym punktem dokonanej analizy jest zbadanie perspektywy syn – ojciec oraz sprawdzenie, na ile trauma międzypokoleniowa ma wpływ na narrację prowadzoną przez syna. Pojęcie postpamięci, stanowiące podstawę teoretyczną artykułu, zakłada, że potomkowie zarówno sprawców, jak i ofiar na tyle głęboko włączają się do procesu pamięci poprzedniego pokolenia, iż owa pamięć jest transmitowana na tych, którzy w owych wydarzeniach nie brali udziału. Lektura esejów jest okazją do przeanalizowania wpływu narodowego socjalizmu na życie tych, którzy go osobiście nie doświadczyli. W tym kontekście warto zbadać, jak Pollack pisze o pamięci dotyczącej narodoweg socjalizmu, tym bardziej że w narracji wykracza on poza pamięć o bliskich i pisze o szerzej pojętym ‘rozrachunku z przeszłością’ lub ‘przezwyciężaniu przeszłości’ w Austrii. Rozróżnia przy tym pamięć różnych pokoleń: pisze o generacjach dziadka, ojca, o swojej i wreszcie swojego syna pokazując, w jaki sposób przeszłość wpływa na teraźniejszość powodując międzypokoleniową traumę u poszczególnych ludzi, ale także u całego narodu.