Porównanie technik planowania radioterapii w nowotworze piersi

Abstract

Radioterapia jest integralną częścią kompleksowego leczenia raka piersi, który stanowi ponad 20% wszystkich zachorowań na nowotwory wśród kobiet w Polsce. Wraz z postępem technologicznym, rozwijane są metody zarówno poprawiające skuteczność leczenia i komfort pacjentek jak i ograniczające toksyczność terapii. Najpopularniejszą techniką napromieniania w przypadku nowotworu piersi jest trójwymiarowa radioterapia konformalna (3DCRT, ang. Three-Dimensional Conformal Radiotherapy), gdyż zapewnia najniższe dawki promieniowania zaabsorbowane przez narządy kontrlateralne. Techniki dynamiczne, w porównaniu ze statycznymi, zapewniają w przypadku nowotworów piersi bardziej jednorodny rozkład dawki w objętości tarczowej (PTV, ang. Planning Target Volume), ale wyższe dawki w narządach krytycznych (OAR, ang. Organ at Risk). Coraz większą popularnością cieszy się metoda hybrydowa łącząca zalety planów statycznych i dynamicznych. Celem pracy było porównanie czterech technik napromieniania piersi: 3DCRT, obrotowej z modulacją intensywności dawki (VMAT, ang.  volumetric modulated arc therapy), B-VMAT (ang. Butterfly VMAT) tzw. motyl, w którym emisja wiązki terapeutycznej w pewnym zakresie kątowym łuku jest zablokowana oraz techniki hybrydowej łączącej w jednym planie leczenia pola realizowane techniką 3D i VMAT. Dla grupy 11 pacjentek przygotowano w systemie planowania leczenia (TPS, ang. Treatment Planning System) Eclipse (Varian Medical Systems, Palo Alto, USA) i porównano plany leczenia dla każdej z omawianych technik. Oceniono rozkłady dawek, histogramy dawka-objętość (DVH, ang. Dose Volume Histogram) oraz dawki średnie w narządach krytycznych: płucach, płucu kontrlateralnym, sercu oraz zdrowej piersi. Na podstawie analizy DVH, stwierdzono, że wszystkie analizowane plany leczenia były klinicznie akceptowalne. Za najkorzystniejsze pod względem dawek deponowanych w OAR można uznać plany leczenia techniką 3DCRT. Jednocześnie należy zauważyć, że w technice hybrydowej dawki te są jedynie nieznacznie wyższe. Dla planów VMAT zaobserwowano zwiększenie procentowych objętości narządów krytycznych objętych izodozami niskich dawek, zwłaszcza dla narządów kontrlateralnych. Zablokowanie emisji wiązki w części łuku, tj. zastosowanie techniki B-VMAT częściowo zniwelowało ten efekt, jednakże w ograniczonym zakresie. Dla tzw. „motyli”, podobnie jak w przypadku standardowych planów VMAT, objętości OAR, w których deponowane są niskie dawki promieniowania są zauważalnie wyższe niż dla planów 3DCRT i hybrydowych. Hybrydowa technika napromieniania piersi stanowi dobrą alternatywę dla planów 3DCRT i może zostać wdrożona do zastosowania klinicznego, skracając czas realizacji planów leczenia na aparacie terapeutycznym i poprawiając tym samym komfort leczonych pacjentek.