CİZRE ŞEHRİNİN KURULUŞ VE GELİŞİMİ

Abstract

Guneydogu Anadolu Bolgesi’nin Dicle Bolumu’nde yer alan Cizre sehri,  kuruldugu tarihten gunumuze kadar onemini korumustur. Şehrin kurulus ve gelismesinde; topografya, iklim, su kaynaklari, tarim arazileri, ulasim ve guvenlik faktorleri onemli rol oynamistir. Bulundugu konum itibariyle gecmiste onemli olaylara sahne olmus sehir pek cok kez istilalara ugramistir. Sakin donemlerde ise sehir buyuk gelisimler kaydetmis ve onemli bir ticaret merkezi haline gelmistir. Cizre sehri kuzeyden Diyarbakir ve Mardin uzerinden gelen ve Musul’a dogru giden ticaret yolunun kavsaginda olmasindan dolayi gecmisten itibaren ticari faaliyetler yonunden onemli bir merkez olmustur. 1990’li yillarda baslayan teror olaylarinin Cizre sehrinin mekânsal gelisimi ve demografik yapisi uzerinde onemli etkileri olmustur. Kirsal alanlardan sehre dogru kitlesel gocler yasamis bunun neticesinde Nur, Sur, Cudi ve Konak gibi mahalleler 1980 yilindan sonra ortaya cikmis, 1990 yilindan sonra da hizla nufuslanmislardir. Bu calismada; Cizre sehrinin kurulus ve gelisim evreleri belirlenerek, yerlesmenin surekliligini saglayan cografi etmenler uzerinde durulmustur. Bazi kaynaklara gore 4000 yillik bir yerlesme tarihine sahip olan calisma alaninin gunumuzdeki sehirsel ozellikleri de ele alinmistir. Cizre’nin sehirsel gelisimi ve fonksiyonel ozelliklerinin ortaya konulmasi sehirle ilgili daha gercekci planlamalarin yapilmasina katki saglayacaktir.