Parasieten in de milieugebruiksruimte [Bespreking van: G. van Donselaar (2009) The right to exploit. Parasitism, scarcity, basic income.]

Abstract

Bij parasitaire relaties haalt de ene partij voordeel uit het bestaan van de andere, maar zou de andere partij beter af zijn geweest als de eerste niet had bestaan. Uit de natuur zijn dergelijke relaties tussen parasiet en ‘gastheer’ uiteraard bekend, maar ook in het maatschappelijk verkeer komen ze voor. Sommige van deze parasitaire relaties zijn moreel onproblematisch. Bijvoorbeeld wanneer het solidariteit betreft met mensen die zelf niet in staat zijn in hun levensonderhoud te voorzien. Parasitaire relaties zijn dan vanuit vele morele gezichtspunten acceptabel. Andere gevallen van parasitisme, zoals diefstal of slavernij, zijn juist onacceptabel en bij wet verboden. Dit zijn echter niet het type parasitaire relaties waarop Gijs van Donselaar zijn pijlen richt in The right to exploit. Er is ook parasitisme dat geen solidariteit betreft met hulpbehoevenden, maar toch wordt gelegitimeerd bij wet of in morele theorie. The right to exploit opent met een juridisch praktijkvoorbeeld uit 1895. Een Engelse grondeigenaar verlegde bewust de loop van een rivier, die eerder nog een gemeentelijk waterreservoir vulde, enkel om tegen betaling door de gemeente de oorspronkelijke loop van de rivier te herstellen. Hoewel de grondeigenaar voordeel haalde uit de aanwezigheid van de nabijgelegen gemeente, had de gemeente enkel nadeel van het bestaan van de grondeigenaar. Dat de House of Lords in de resulterende rechtszaak het parasitaire handelen van de grondeigenaar ook daadwerkelijk legitimeerde, botst met morele intuities. Dergelijk parasitisme is in strijd met het idee dat de rechtvaardige maatschappij een cooperatieve onderneming is ter wederzijds voordeel.