Shpërngulja e Shqiptarëve në Siri si pasojë e Luftrave Ballkanike (1912-1913)

Abstract

Gjatë viteve 1908-1912 shqiptarët morën pjesë aktive në ngjarjet e asaj kohe, qoftë në çetat e armatosura nëpër malet e Maqedonisë ose në protesta të tjera,  siç ndodhi  në tubimin e madh që u mbajt në Ferizaj, në korrik të vitit 1908. Të gjitha këto ndikuan në vendimin e sulltan Abulhamidit II (1876-1909) për shpalljen e kushtetutës më 23 korrik 1918 . Me gjithë entuziazmin që u paraqit atëherë kudo në vilajetet osmane për kthimin në jetë të kushtetutës dhe zgjedhjeve parlamentare, gjendja në vilajetet me shumicë shqiptare, e sidomos në Kosovë, nuk u stabilizua pas kundërrevolucionit të prillit të vitit 1909, në të cilin shqiptarët ishin të pranishëm në të dyja anët. Ndonëse Lufta Ballkanike u përcoll me parulla nacionaliste për "çlirimin e vëllezërve", ajo kishte edhe dozë antimyslimane, sidomos në viset që ranë nën pushtimin serbo-malazez, e manifestuar me vrasje dhe kryqëzimin e dhunshëm të shqiptarëve myslimanë në Kosovë. Në këtë kontekst, shumë familje shqiptare u tmerruan nga këto ndryshime të stuhishme, të shoqëruara me dhunë e masakra, dhe u detyruan të lënë vendlindjen dhe të shpërngulen nga Lindja, përkatësisht për në Stamboll e më tej deri në Damask, gjatë viteve 1912-1914. Në këtë artikull është marrë për bazë autori i dorëshkrimit të parë, Abdulrahim Shabani (1912-2007), që u largua nga Kosova në vitin 1914, sepse ka më shumë të dhëna për rrethanat e largimit nga vendlindja dhe gjendjen e shqiptarëve që morën rrugën nëpër Anadoll, deri kur u vendosen më në fund në Damask. Dorëshkrimi  ka 7 faqe dhe mban titullin "Fragment biografie e Abdulrahim Shabanit, i lindur më 1912". Në dorëshkrim del se ai ishte vetëm dy vjeç kur familja e tij u shpërngul nga Kosova, ndaj kemi këtu kujtime me vlerë për vitet e para të ardhjes dhe vendosjes së shqiptarëve në vendin e ri, për vuajtjet e tyre pas mbarimit të sundimit osman dhe zbatimit të mandatit francez në ato vise. Këtu kemi të dhëna të vlefshme për lagjet ku u vendosën shqiptarët atëherë, duke përfshirë edhe lagjen që e ndërtuan dhe u bë e njohur me emrin e tyre (Harat al-Arnaut) etj.