Farklı Gelişme Dönemlerinde Yaprak Hasadının Adaçayının (Salvia officinalis L.) Verim, Uçucu Yağ Oranı ve Kimyasal Kompozisyonuna Etkisi

Abstract

Arastirma, adacayinin ciceklenme oncesi, tam ciceklenme ve ciceklenme sonrasi donemde yapilan hasatta yaprak (daldaki ust, orta ve alt yapraklar) ve cicek verimi, ucucu yag orani ve kimyasal kompozisyonunun belirlenmesi amaciyla yurutulmustur. Isparta Uygulamali Bilimler Unversitesi deneme alaninda 2014 yilinda kurulan 4 yasindaki adacayi plantasyonu materyal olarak kullanilmis ve calisma 2018 yilinda tesaduf bloklarinda faktoryel deneme desenine gore 3 tekerrurlu  planlanmistir.  En yuksek yas ve kuru yaprak verimleri, ciceklenme donemi sonunda orta yaprakta (sirasiyla, 60.89 g/bitki ve 26.06 g/bitki) ve ucucu yag orani ise tam cicekenme doneminde ust yapraklarda (% 1.73) tespit edilmistir. En dusuk yas ve kuru yaprak verimi ciceklenme oncesi donemde alt yapraklarda, ucucu yag orani ise ciceklenme sonu alt yapraklarda belirlenmistir. Yas ve  kuru cicek verimi ve ucucu yag orani tam ciceklenme doneminde ciceklenme sonuna gore dahayuksek olmustur. Adacayinin yaprak ve ciceklerinin ucucu yaginda ana bilesenler olarak 1,8 sineol, β -tuyon, α -tuyon, kafur,  borneol L, karyofillen, α- humulen ve leden onemli bilesenler olarak belirlenmistir. Genel olarak, ciceklenem sonunda orta yapraklarin yas ve kuru yaprak verimi daha yuksek olmasina ragmen, ucucu yagin kalitesi bakimindan; tuyon oraninin yuksek, kafur oraninin dusuk oldugu ciceklenme oncesi donem olarak tespit edilmistir. Yapraklarin pozisyonlari degerlendirdiginde tum gelisme donemlerinde ust ve orta yapraklarin alt yapraklara gore daha dusuk oranda kafur icerdigi belirlenmistir.