Państwowe rozdawnictwo zboża w Cesarstwie Rzymskim. Kształtowanie postaw społecznych w świetle źródeł ikonograficznych

Abstract

Cel badań. Celem badań było ukazanie społecznych aspektów systemu państwowego rozdawnictwa zboża w Rzymie – annony – na podstawie analizy źródeł ikonograficznych. Metoda badań. Do wykorzystanych metod należą: kwerenda biblioteczna, analiza źródeł archeologicznych, ikonograficznych (głównie numizmatycznych) i pisanych. Wyniki badań. Za pomocą przedstawień ikonograficznych kolejni cesarze chcieli w odpowiedni sposób zaprezentować się poddanym – jako odpowiedzialni, zdolni do zapewnienia im wyżywienia patroni, mający błogosławieństwo i przychylność bóstw dających obfitość. Głównym rodzajem zabytków, na których można znaleźć takie wizerunki, są monety, były one bowiem używane przez wszystkich obywateli i dawały możliwość łatwego rozpowszechnienia wymaganego przekazu. Znaczenie annony w propagandzie cesarskiej, widoczne na przykładach zabytków numizmatycznych, dodaje nowych aspektów interpretacyjnych pozostałym źródłom ikonograficznym, prezentującym prace związane z przetwórstwem i zarządzaniem zbożem. Analizując przedstawienia czynności takich jak: odmierzanie ziarna, wyładunek statków w porcie czy transport zboża Tybrem, należy mieć bowiem na uwadze fakt, że mogą one być nie tylko prostymi ilustracjami działań pojedynczych ludzi lub prywatnych organizacji, lecz również stanowić świadectwo powiązania przedstawionych na nich osób z wielkim, złożonym systemem annony. Wnioski. Źródła ikonograficzne są materialnym dowodem działań władz Cesarstwa, mających przynieść określone skutki społeczne, takie jak przekonanie ludu o hojności i opiece władcy oraz wzbudzenie poczucia  zależności od panującego. Przez porównanie z przekazami pisanymi umożliwiają pełniejsze zrozumienie znaczenia instytucji annony w społeczeństwie rzymskim.