Azerbaycan’ın Latin Alfabesine Geçişinin Türkiye’deki Alfabe Tartışmalarına Etkisi

Azerbaycan’in Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birligi’ne katilmasiyla  Latin esasina dayanan alfabe 1922 yilindan itibaren Arap alfabesi  ile birlikte kullanilmaya baslanmistir. Azerbaycan’in Latin Alfabesini  uygulamaya baslamasi Turkiye’nin alfabe degisikligine ornek teskiletmistir.  1926 I. Baku Turkoloji Kongresi’nde alinan “Tum Turkler Icin  Latin Alfabesine Gecme” karari ile Turk devletleri arasinda kulturel  bagi guclendirme dusuncesi Turkiye’de Latin alfabesinin kabulunde  etkili olmustur. Bu gelismenin hemen ardindan Turk kamuoyunda da  alfabe tartismalari yeniden canlanmistir. Azerbaycan ve diger Orta  Asya Turk topluluklarinin Latin alfabelerini benimsemeye baslamasi  Turkcu aydinlar ve Turk Ocagi gibi kuruluslarin alfabe degisikligine  destek vermelerine yol acmistir. Ayrica Azerbaycanli aydinlar da donemin  onemli gazete ve dergilerindeki yazilariyla Turkiye’de alfabe  degisikligini desteklemislerdir. Azerbaycan’da Arap alfabesinden Latin alfabesine gecilmesi geregi  uzerinden yapilan tartismalar, Turkiye’de de benzer bicimde yasanmis,  alfabe degisikligi yapilmadan toplumun aydinlatilamayacagi, okuma  yazma sorununun giderilemeyecegi, Arap alfabesinden Latin alfabesine  gecilmesi halinde, diger Turk halklari ile olan iliskilerinin daha da guclenecegi  ileri surulmustur. Azerbaycan’da gerceklestirilen alfabe degisikliginin  Turkiye uzerindeki etkilerinin neler oldugunun saptanmasini hedefleyen  bu calismada; nitel arastirma yontemlerinden dokuman inceleme  teknigi kullanilmistir. Incelemede alan yazininin disinda, arsiv kaynaklari,  sureli yayinlar ve tetkik eserlere basvurulmustur. Elde edilen bulgular  isiginda Azerbaycan’in yaptigi alfabe degisikliginin Turkiye’deki alfabe  degisikligi uzerine yapilan tartismalara etkileri irdelenecektir. Ayni zamanda  Turkiye ve Azerbaycan’da Latin alfabesine kullanilmaya baslanmasiyla  ortaya cikan sonuclar incelenerek bir mukayese yapilacaktir.