{"title":"Ազատությունըևարդարությունըքաղաքակրթականբախումներիհամատեքստում","authors":"Մովսես Դեմիրճյան","doi":"10.46991/bysu:e/2022.13.2.018","DOIUrl":null,"url":null,"abstract":"Ընդունված տեսակետ է, որ ժամանակակից աշխարհում գրեթե բոլորի մակարդակների հարաբերություններում վճռորոշ դերը պատկանում է քաղաքական գործոնին։ Նույնքան անվիճելի է, որ արդի գլոբալ փոխակերպումները գոնե վերջին մի քանի տասնամյակներում մեծապես կախված են Արևելքի և Արևմուտքի քաղաքական և տնտեսական փոխհարաբերություններից։ Միևնույն ժամանակ համաշխարհային գործընթացների փիլիսոփայական վերլուծությունը թույլ է տալիս պնդել, որ թեպետ արևմուտքի և արևելքի և՛ երկխոսության, և՛ բախումների երևացող կողմը տնտեսական և քաղաքական շահերն ու նպատակներն են, այդուհանդերձ գոյություն ունեն ավելի խորքային՝ աշխարհայացքային և արժեքային, երևույթներ, որոնք ձևավորում են արևմտյան և արևելյան հասարակությունների (պետությունների, քաղաքակրթությունների) մշակութային դիմագիծը և կանխորոշում դրանց վարքը։ Սույն հոդվածի նպատակն է ցույց տալ, որ արդի աշխարհում ծավալվող քաղաքական հակամարտությունների և նույնիսկ ռազմական բախումների հիմքում համակարգաստեղծ երկու հիմնական գործոնների՝ ազատության և արդարության հայեցակարգերի պայքարն է։ Պարզ է, որ խոսքը ոչ թե մետաֆիզիկական մակարդակում ազատության և արդարության տեսական կամ նույնիսկ վերացական պայքարի մասին է, այլ պատմական կոնկրետ փորձով և հասարակական պրակտիկ կյանքով այս կամ այն կերպ իմաստավորված ազատության և արդարության մասին։ Բանն այն է, որ արևմտյան և արևելյան մշակույթներում ազգերի և պետությունների ձևավորման առանձնահատկությունները խիստ տարբեր են և որոշ դեպքերում՝ նույնիսկ իրարամերժ։ Իսկ սա նշանակում է, որ այդ հասարակությունները և ի վերջո դրանց մշակութային ընդհանրության վրա ձևավորվող արևմտյան և արևելյան քաղաքակրթությունները ունեն տարբեր աշխարհայացքային բնույթ և արժեքային կողմնորոշում, ինչն անմիջականորեն արտահայտվում է դրանց վարած ներքին և արտաքին քաղաքականության մեջ։ Հետևաբար, տարբեր են նաև այդ քաղաքակրթական կեցութային դաշտից կեցցվող երևույթները՝ մարդիկ և նրանց պատկերացումները կյանքի մասին։ \nՀոդվածում ցույց է տրվում, որ արևմտյան քաղաքակրթությունը հիմնված է առավելապես ազատության գաղափարի վրա և պատմականորեն պայքարել է մարդու ազատության համար, իսկ արևելյանը՝ արդարության։ Հիմնավորվում է, որ սրա արդյունքում արևմուտքում և արևելքում ձևավորվել են մարդկանց մշակութային տարբեր տիպեր և հանրային կյանքի կազմակերպման տարբեր մոդելներ։","PeriodicalId":149529,"journal":{"name":"Bulletin of Yerevan University E: Philosophy, Psychology","volume":"16 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0000,"publicationDate":"2022-07-08","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":"0","resultStr":"{\"title\":\"Ազատությունը և արդարությունը քաղաքակրթական բախումների համատեքստում\",\"authors\":\"Մովսես Դեմիրճյան\",\"doi\":\"10.46991/bysu:e/2022.13.2.018\",\"DOIUrl\":null,\"url\":null,\"abstract\":\"Ընդունված տեսակետ է, որ ժամանակակից աշխարհում գրեթե բոլորի մակարդակների հարաբերություններում վճռորոշ դերը պատկանում է քաղաքական գործոնին։ Նույնքան անվիճելի է, որ արդի գլոբալ փոխակերպումները գոնե վերջին մի քանի տասնամյակներում մեծապես կախված են Արևելքի և Արևմուտքի քաղաքական և տնտեսական փոխհարաբերություններից։ Միևնույն ժամանակ համաշխարհային գործընթացների փիլիսոփայական վերլուծությունը թույլ է տալիս պնդել, որ թեպետ արևմուտքի և արևելքի և՛ երկխոսության, և՛ բախումների երևացող կողմը տնտեսական և քաղաքական շահերն ու նպատակներն են, այդուհանդերձ գոյություն ունեն ավելի խորքային՝ աշխարհայացքային և արժեքային, երևույթներ, որոնք ձևավորում են արևմտյան և արևելյան հասարակությունների (պետությունների, քաղաքակրթությունների) մշակութային դիմագիծը և կանխորոշում դրանց վարքը։ Սույն հոդվածի նպատակն է ցույց տալ, որ արդի աշխարհում ծավալվող քաղաքական հակամարտությունների և նույնիսկ ռազմական բախումների հիմքում համակարգաստեղծ երկու հիմնական գործոնների՝ ազատության և արդարության հայեցակարգերի պայքարն է։ Պարզ է, որ խոսքը ոչ թե մետաֆիզիկական մակարդակում ազատության և արդարության տեսական կամ նույնիսկ վերացական պայքարի մասին է, այլ պատմական կոնկրետ փորձով և հասարակական պրակտիկ կյանքով այս կամ այն կերպ իմաստավորված ազատության և արդարության մասին։ Բանն այն է, որ արևմտյան և արևելյան մշակույթներում ազգերի և պետությունների ձևավորման առանձնահատկությունները խիստ տարբեր են և որոշ դեպքերում՝ նույնիսկ իրարամերժ։ Իսկ սա նշանակում է, որ այդ հասարակությունները և ի վերջո դրանց մշակութային ընդհանրության վրա ձևավորվող արևմտյան և արևելյան քաղաքակրթությունները ունեն տարբեր աշխարհայացքային բնույթ և արժեքային կողմնորոշում, ինչն անմիջականորեն արտահայտվում է դրանց վարած ներքին և արտաքին քաղաքականության մեջ։ Հետևաբար, տարբեր են նաև այդ քաղաքակրթական կեցութային դաշտից կեցցվող երևույթները՝ մարդիկ և նրանց պատկերացումները կյանքի մասին։ \\nՀոդվածում ցույց է տրվում, որ արևմտյան քաղաքակրթությունը հիմնված է առավելապես ազատության գաղափարի վրա և պատմականորեն պայքարել է մարդու ազատության համար, իսկ արևելյանը՝ արդարության։ Հիմնավորվում է, որ սրա արդյունքում արևմուտքում և արևելքում ձևավորվել են մարդկանց մշակութային տարբեր տիպեր և հանրային կյանքի կազմակերպման տարբեր մոդելներ։\",\"PeriodicalId\":149529,\"journal\":{\"name\":\"Bulletin of Yerevan University E: Philosophy, Psychology\",\"volume\":\"16 1\",\"pages\":\"0\"},\"PeriodicalIF\":0.0000,\"publicationDate\":\"2022-07-08\",\"publicationTypes\":\"Journal Article\",\"fieldsOfStudy\":null,\"isOpenAccess\":false,\"openAccessPdf\":\"\",\"citationCount\":\"0\",\"resultStr\":null,\"platform\":\"Semanticscholar\",\"paperid\":null,\"PeriodicalName\":\"Bulletin of Yerevan University E: Philosophy, Psychology\",\"FirstCategoryId\":\"1085\",\"ListUrlMain\":\"https://doi.org/10.46991/bysu:e/2022.13.2.018\",\"RegionNum\":0,\"RegionCategory\":null,\"ArticlePicture\":[],\"TitleCN\":null,\"AbstractTextCN\":null,\"PMCID\":null,\"EPubDate\":\"\",\"PubModel\":\"\",\"JCR\":\"\",\"JCRName\":\"\",\"Score\":null,\"Total\":0}","platform":"Semanticscholar","paperid":null,"PeriodicalName":"Bulletin of Yerevan University E: Philosophy, Psychology","FirstCategoryId":"1085","ListUrlMain":"https://doi.org/10.46991/bysu:e/2022.13.2.018","RegionNum":0,"RegionCategory":null,"ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":null,"EPubDate":"","PubModel":"","JCR":"","JCRName":"","Score":null,"Total":0}
Ազատությունը և արդարությունը քաղաքակրթական բախումների համատեքստում
Ընդունված տեսակետ է, որ ժամանակակից աշխարհում գրեթե բոլորի մակարդակների հարաբերություններում վճռորոշ դերը պատկանում է քաղաքական գործոնին։ Նույնքան անվիճելի է, որ արդի գլոբալ փոխակերպումները գոնե վերջին մի քանի տասնամյակներում մեծապես կախված են Արևելքի և Արևմուտքի քաղաքական և տնտեսական փոխհարաբերություններից։ Միևնույն ժամանակ համաշխարհային գործընթացների փիլիսոփայական վերլուծությունը թույլ է տալիս պնդել, որ թեպետ արևմուտքի և արևելքի և՛ երկխոսության, և՛ բախումների երևացող կողմը տնտեսական և քաղաքական շահերն ու նպատակներն են, այդուհանդերձ գոյություն ունեն ավելի խորքային՝ աշխարհայացքային և արժեքային, երևույթներ, որոնք ձևավորում են արևմտյան և արևելյան հասարակությունների (պետությունների, քաղաքակրթությունների) մշակութային դիմագիծը և կանխորոշում դրանց վարքը։ Սույն հոդվածի նպատակն է ցույց տալ, որ արդի աշխարհում ծավալվող քաղաքական հակամարտությունների և նույնիսկ ռազմական բախումների հիմքում համակարգաստեղծ երկու հիմնական գործոնների՝ ազատության և արդարության հայեցակարգերի պայքարն է։ Պարզ է, որ խոսքը ոչ թե մետաֆիզիկական մակարդակում ազատության և արդարության տեսական կամ նույնիսկ վերացական պայքարի մասին է, այլ պատմական կոնկրետ փորձով և հասարակական պրակտիկ կյանքով այս կամ այն կերպ իմաստավորված ազատության և արդարության մասին։ Բանն այն է, որ արևմտյան և արևելյան մշակույթներում ազգերի և պետությունների ձևավորման առանձնահատկությունները խիստ տարբեր են և որոշ դեպքերում՝ նույնիսկ իրարամերժ։ Իսկ սա նշանակում է, որ այդ հասարակությունները և ի վերջո դրանց մշակութային ընդհանրության վրա ձևավորվող արևմտյան և արևելյան քաղաքակրթությունները ունեն տարբեր աշխարհայացքային բնույթ և արժեքային կողմնորոշում, ինչն անմիջականորեն արտահայտվում է դրանց վարած ներքին և արտաքին քաղաքականության մեջ։ Հետևաբար, տարբեր են նաև այդ քաղաքակրթական կեցութային դաշտից կեցցվող երևույթները՝ մարդիկ և նրանց պատկերացումները կյանքի մասին։
Հոդվածում ցույց է տրվում, որ արևմտյան քաղաքակրթությունը հիմնված է առավելապես ազատության գաղափարի վրա և պատմականորեն պայքարել է մարդու ազատության համար, իսկ արևելյանը՝ արդարության։ Հիմնավորվում է, որ սրա արդյունքում արևմուտքում և արևելքում ձևավորվել են մարդկանց մշակութային տարբեր տիպեր և հանրային կյանքի կազմակերպման տարբեր մոդելներ։
京公网安备 11010802042870号
京ICP备2023020795号-1
分享
求助内容：
应助结果提醒方式：
扫码关注我们
