{"title":"گەشەکردنى عەقڵانى کۆمەڵگەى سیاسی – مەدەنى لەنێوان کانت و هیگڵ دا","authors":"Jabar Ismael Ahmed","doi":"10.21928/juhd.v9n2y2023.pp44-54","DOIUrl":null,"url":null,"abstract":"گەشەکردنى عەقڵانى کۆمەڵگە گرێدراوى هزرینى بیرمەندان و فەیلەسوفانە بۆ پەیوەندییە مرۆییەکان، واتا بە بنەماگرتنى عەقڵ و عەقڵانیەت لە بەرەو پێشچوون و گۆڕانى کۆمەڵگە و دامەزراوەکان و پەیوەندییەکان لەپێناو دەستەبەرى ژیانێکى باشتر. ئاماژە سەرەتاکانى بیرکردنەوە لە گەشەپێدانى کۆمەڵگە بەئاڕاستەى گوزارشتکردن بوو لە گەشەپێدانى بونیادى سیاسی و پەیوەندییە سیاسییەکان، بەتایبەت لاى فەیلەسوفانى گریکى کۆن کە مرۆڤ بونەوەرێکى سیاسییە و سەرقاڵى ڕێکخستنى پەیوەندییە سیاسییەکانیەتى، بەڵام بەگەشەى ژیانى مرۆیی و گۆڕانى بیرکردنەوەکان لەهەمبەر گەشەى کۆمەڵگە، سەرنجدانیش لە ماهیەتى وەرچەرخانى کۆمەڵایەتى و سیاسی کۆمەڵگە گۆڕانکارى بەسەردا هات.\nفەیلەسوفانى عەقڵانى بەپشت بەستن بە ڕۆڵى عەقڵ، پرسی گەشەى کۆمەڵگە و کۆمەڵگەى مەدەنى – سیاسییان شرۆڤە کردووە، ئیمانوێڵ کانت پێیوایە کۆمەڵگەى مەدەنى بریتییە لە کۆمەڵگەى سیاسی گەشەکردو ڕووەو کۆمەڵگەى ئامانجەکان لەسەر بنەمایەکى عەقڵانى و ئەخلاقی، واتا لاى کانت کۆمەڵگەى مەدەنى هەر کۆمەڵگەى سیاسییە بەڵام لەچەشنێکى گەشەکردوتر و عەقڵانى و ئەخلاقیتر. هەرچەندە هیگڵیش پشت بە عەقڵ دەبەستێت بۆ شرۆڤەى گەشەى کۆمەڵگە، بەڵام هیگڵ کۆمەڵگەى مەدەنى لە کۆمەڵگەى سیاسی جیادەکاتەوە و کۆمەڵگەى سیاسی بە ڕۆحى ڕەهاى دەوڵەت نەتەوەوە گرێدەدات و ئاستێکى باڵاتری پێدەبەخشێت، هاوکات کۆمەڵگەى مەدەنى وەکو ڕایەڵێک لەنێوان تاکەکان و دەوڵەت وێنادەکات.\nهەرچەندە هەردوو فەیلەسوف (کانت و هیگڵ) پشت بە بونیادى عەقڵانى دەبەستن بۆ شرۆڤەى گەشەکردنى کۆمەڵگە، بەڵام بە دوو دەرئەنجامى جیاواز دەگەن، کانت کۆمەڵگەى مەدەنى و کۆمەڵگەى سیاسی وەکو هەمان بوون و لێکەوتى ئەو گەشە کردنە دەبینێت، بەڵام هیگڵ جیاوازى نێوان کۆمەڵگەى مەدەنى و کۆمەڵگەى سیاسی وەکو بەرئەنجامى ئەو گەشەکردنە دەخاتەڕوو.","PeriodicalId":313826,"journal":{"name":"Journal of University of Human Development","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0000,"publicationDate":"2023-04-16","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":"0","resultStr":"{\"title\":\"گەشەکردنى عەقڵانى کۆمەڵگەى سیاسی – مەدەنى لەنێوان کانت و هیگڵ دا\",\"authors\":\"Jabar Ismael Ahmed\",\"doi\":\"10.21928/juhd.v9n2y2023.pp44-54\",\"DOIUrl\":null,\"url\":null,\"abstract\":\"گەشەکردنى عەقڵانى کۆمەڵگە گرێدراوى هزرینى بیرمەندان و فەیلەسوفانە بۆ پەیوەندییە مرۆییەکان، واتا بە بنەماگرتنى عەقڵ و عەقڵانیەت لە بەرەو پێشچوون و گۆڕانى کۆمەڵگە و دامەزراوەکان و پەیوەندییەکان لەپێناو دەستەبەرى ژیانێکى باشتر. ئاماژە سەرەتاکانى بیرکردنەوە لە گەشەپێدانى کۆمەڵگە بەئاڕاستەى گوزارشتکردن بوو لە گەشەپێدانى بونیادى سیاسی و پەیوەندییە سیاسییەکان، بەتایبەت لاى فەیلەسوفانى گریکى کۆن کە مرۆڤ بونەوەرێکى سیاسییە و سەرقاڵى ڕێکخستنى پەیوەندییە سیاسییەکانیەتى، بەڵام بەگەشەى ژیانى مرۆیی و گۆڕانى بیرکردنەوەکان لەهەمبەر گەشەى کۆمەڵگە، سەرنجدانیش لە ماهیەتى وەرچەرخانى کۆمەڵایەتى و سیاسی کۆمەڵگە گۆڕانکارى بەسەردا هات.\\nفەیلەسوفانى عەقڵانى بەپشت بەستن بە ڕۆڵى عەقڵ، پرسی گەشەى کۆمەڵگە و کۆمەڵگەى مەدەنى – سیاسییان شرۆڤە کردووە، ئیمانوێڵ کانت پێیوایە کۆمەڵگەى مەدەنى بریتییە لە کۆمەڵگەى سیاسی گەشەکردو ڕووەو کۆمەڵگەى ئامانجەکان لەسەر بنەمایەکى عەقڵانى و ئەخلاقی، واتا لاى کانت کۆمەڵگەى مەدەنى هەر کۆمەڵگەى سیاسییە بەڵام لەچەشنێکى گەشەکردوتر و عەقڵانى و ئەخلاقیتر. هەرچەندە هیگڵیش پشت بە عەقڵ دەبەستێت بۆ شرۆڤەى گەشەى کۆمەڵگە، بەڵام هیگڵ کۆمەڵگەى مەدەنى لە کۆمەڵگەى سیاسی جیادەکاتەوە و کۆمەڵگەى سیاسی بە ڕۆحى ڕەهاى دەوڵەت نەتەوەوە گرێدەدات و ئاستێکى باڵاتری پێدەبەخشێت، هاوکات کۆمەڵگەى مەدەنى وەکو ڕایەڵێک لەنێوان تاکەکان و دەوڵەت وێنادەکات.\\nهەرچەندە هەردوو فەیلەسوف (کانت و هیگڵ) پشت بە بونیادى عەقڵانى دەبەستن بۆ شرۆڤەى گەشەکردنى کۆمەڵگە، بەڵام بە دوو دەرئەنجامى جیاواز دەگەن، کانت کۆمەڵگەى مەدەنى و کۆمەڵگەى سیاسی وەکو هەمان بوون و لێکەوتى ئەو گەشە کردنە دەبینێت، بەڵام هیگڵ جیاوازى نێوان کۆمەڵگەى مەدەنى و کۆمەڵگەى سیاسی وەکو بەرئەنجامى ئەو گەشەکردنە دەخاتەڕوو.\",\"PeriodicalId\":313826,\"journal\":{\"name\":\"Journal of University of Human Development\",\"volume\":null,\"pages\":null},\"PeriodicalIF\":0.0000,\"publicationDate\":\"2023-04-16\",\"publicationTypes\":\"Journal Article\",\"fieldsOfStudy\":null,\"isOpenAccess\":false,\"openAccessPdf\":\"\",\"citationCount\":\"0\",\"resultStr\":null,\"platform\":\"Semanticscholar\",\"paperid\":null,\"PeriodicalName\":\"Journal of University of Human Development\",\"FirstCategoryId\":\"1085\",\"ListUrlMain\":\"https://doi.org/10.21928/juhd.v9n2y2023.pp44-54\",\"RegionNum\":0,\"RegionCategory\":null,\"ArticlePicture\":[],\"TitleCN\":null,\"AbstractTextCN\":null,\"PMCID\":null,\"EPubDate\":\"\",\"PubModel\":\"\",\"JCR\":\"\",\"JCRName\":\"\",\"Score\":null,\"Total\":0}","platform":"Semanticscholar","paperid":null,"PeriodicalName":"Journal of University of Human Development","FirstCategoryId":"1085","ListUrlMain":"https://doi.org/10.21928/juhd.v9n2y2023.pp44-54","RegionNum":0,"RegionCategory":null,"ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":null,"EPubDate":"","PubModel":"","JCR":"","JCRName":"","Score":null,"Total":0}
引用次数: 0