18. Yüzyıl Sonunda Taşra Masraflarının Kontrolünde Görevlendirilen Mali Aktörler

III. Selim yonetimi 18. yuzyil sonlarinda askeri ve mali alanlardaki donusumler kapsaminda, tasradaki kazalarin masraflarini ve bunlarla ilgili suistimalleri hedefleyen bazi duzenlemeler yapti. Bu cercevede tasra ahalisinin mali yukunu azaltmak ve tasradaki yerel gucleri kontrol altina almak icin nâzir olarak tabir edilen gorevliler tayin edildi. Mali alanin nâzirlari olarak, defâtir nâzirlari merkezde, defter nâzirlari ise gerektiginde bizzat kazalara giderek, sozkonusu masraflarla ilgili tutulan tevzi‘ defterlerinin hazirlanmasi ve masraflarin ahaliden toplanmasi sureclerine nezaret etmekle gorevlendirildiler. Tevzi‘ defterlerindeki masraf kayitlari kazalara tayin edilen devlet gorevlilerinin ve ayanlarin yonetim alanlarini nasil kurguladiklarina, ne tur ittifaklar kurduklarina, yahut hangi yerel guclerle mucadele ettiklerine ve en nihayetinde tasranin merkezle olan guc catismalarina dair onemli ipuclari vermektedir. Bu calisma, tevzi defterleri ile ilgili arsiv kayitlarina dayanarak, merkezden gorevlendirilen mali nâzirlarin 1790’lar tasrasindaki sosyo-ekonomik rolu ve etkisini anlamaya calismakta, buradan hareketle bu gorevlilerin Osmanli Devleti’nin merkezilesme cabalarindaki yerini incelemektedir. Calisma neticesinde tasraya gonderilen defter nâzirlarinin sadece ayanlarin degil ayni zamanda tasrada olan diger devlet gorevlilerinin de guclerini sinirlandirmak, merkez icin tehlikeli olabilecek tasra aktorleri uzerine bilgi toplamak acisindan onemli olduklari gorulmustur. Bu anlamda merkeziyetci politikalara ve merkezin otoritesinin ahali nezdinde saglamlastirilmasina katkida bulunmuslardir.