व्याकरणात्मक कोटिका आधारमा दार्चुलेली र नेपाली भाषाको तुलना {Comparison of Darchuleli and Nepali Language on the basis of Grammatical Category}

भाषा जनसम्पर्कको भरपर्दाे र प्रभावकारी साधन हो । नेपाल बहुभाषिक मुलुक हो । यहाँ बोलिने भाषाहरूमध्ये दार्चुलेलीभाषा सुदूरपश्चिम प्रदेशको दार्चुला जिल्लाको अधिकांश भाग र उक्त प्रदेशको बाँकी भागमा केही मात्रामा सामाजिक सम्पर्कभाषाका रूपमा प्रयोग गरिन्छ । नेपाली भाषा सबैभन्दा बढी वक्ताले बोल्ने सम्पर्क र सरकारी कामकाजको भाषा हो ।नेपाली भाषा नेपाल लगायत विश्वका विभिन्न देशहरूमा बोलिन्छ । प्रस्तुत लेखको उद्देश्य नेपाली भाषा र दार्चुलेली भाषाकोव्याकरणात्मक कोटिको तुलना गर्नु रहेको छ । उल्लिखित उद्देश्य पूर्तिका लागि गुणात्मक अनुसन्धान विधिको उपयोगगरी तुलनात्मक भाषाविज्ञानको समकालिक पद्धति अनुरूप व्याकरणात्मक कोटिका आधारमा नेपाली भाषा र दार्चुलेलीभाषाको तुलनात्मक अध्ययन गरिएको छ । यस लेखका लागि दार्चुलेली मातृभाषी वक्ताबाट प्राथमिक सामग्री सङ्कलनकासाथै भाषा, व्याकरण र भाषाविज्ञानका सैद्धान्तिक पुस्तकहरूलाई उपयोग गरी द्वितीयक तथ्याङ्क सङ्कलन गरिएको छ ।उल्लिखित सन्दर्भ अनुसार यस अध्ययनमा व्याकरणिक कोटिका आधारमा मानक नेपाली भाषासित दार्चुलेली भाषाकोतुलनात्मक अध्ययन गर्दा पुरुष, कारक, काल, पक्ष, भाव, वाच्यमा व्याकरणिक भिन्नता छैन । यद्यपि शब्दगत, ध्वन्यात्मकतथा रूपगत आधारमा पर्याप्त भिन्नता रहेको पाइन्छ । दार्चुलेली भाषाको आदरार्थी भेदक विशेषणमा लिङ्गभेद रहेको छैनभने निर्जीव वस्तुसँग आउने व्रियापदमा (जस्तै ः दाल पाकी, हुक्का फुटी, टोपी झडी लगायत) लिङ्गभेद रहेको छ । दार्चुलेलीभाषामा आदरका दुई तह मात्रै रहेका छन् भने बहुवचनबोधक कोटिकर ‘हरू’ को सट्टामा ‘राठ’, ‘न’ र ‘तनुन’ कोटिकरकोप्रयोग पाइन्छ । उक्त प्रयोग नेपाली भाषामा पाइँदैन । प्रस्तुत लेखबाट भाषा र व्याकरणका क्षेत्रमा चासो राख्ने शिक्षक,विद्यार्थी, अनुसन्धाताका लागि उपयोगी हुने अपेक्षा राखिएको छ । {Language is a reliable and effective means of public relations. Nepal is a multilingual country. Among the languages ​​spoken here, Darchuleli is used as a social communication language in most parts of Darchula district in the far western region and to some extent in the rest of the province. Nepali language is the most spoken language of communication and official language. Nepali language is spoken in different countries of the world including Nepal. The purpose of this article is to compare the grammatical category of Nepali language and Darchuleli language. A comparative study of Nepali language and Darchuleli language has been done on the basis of grammatical category in accordance with the contemporary method of comparative linguistics using qualitative research method for fulfilling the mentioned objectives. For this article, secondary data has been collected from Darchuleli native speakers using primary material as well as theoretical books on language, grammar and linguistics. According to the mentioned context, there is no grammatical difference in the masculine, causal, tense, side, mood and voice while comparing Darchuleli language with standard Nepali language on the basis of grammatical category in this study. However, there is considerable variation on the lexical, phonetic and morphological basis. There is no gender difference in the respectful adjectives of the Darchuleli language, but there is gender difference in the verbs that come with inanimate objects (such as: dal paki, hookah futi, hat jhadi etc.). In the Darchuleli language, there are only two levels of respect, while the plural quotations are used instead of 'haru', 'rath', 'na' and 'tanun'. This usage is not found in Nepali language. This article is expected to be useful for teachers, students and researchers interested in language and grammar.}