Duchy przyrody. Konwencja Böcklinowska w sonetach Marii Poraskiej "Śpiący Faun…" oraz "Na wyspie…"

Abstract

Przedmiotem pracy są sonety mało znanej poetki młodopolskiej Marii Poraskiej (Ality): Śpiący Faun… oraz Na wyspie…, pochodzące z cyklu W galeriach szwajcarskich…, który autorka zamieściła w swoim tomie Helvetia (1912). Oba wiersze powstały pod wpływem wrażeń wywołanych przez dzieła malarskie oglądane na wystawach w Szwajcarii. Oba też ujawniają konwencję Böcklinowską – tworzą nastrojowe pejzaże i wprowadzają postacie mitologiczne (fauna, satyra i najady). Celem pracy jest pokazanie przyjętego prez Poraską sposobu przekładania języka malarskiego na język poetycki oraz interpretacja utworów. W przypadku sonetu Śpiący Faun… źródło inspiracji stanowi najprawdopodobniej obraz Arnolda Böcklina Waldinneres mit ruhendem Pan (inny tytuł: Waldlandschaft mit ruhendem Pan, ok. 1855). Natomiast wiersz Na wyspie… mógł powstać pod wpływem różnych dzieł (zarówno Böcklina, jak też malarzy stosujących podobny do niego, modny w tamtych czasach styl), brak w tekście (chyba celowo) wyraźnych wskazówek, o jaki obraz chodzi. W Śpiącym Faunie… tytułowy bożek uosabia śpiącą naturę, przypomina podglądanego ducha przyrody. Nasuwa się refleksja, że wszystko, co żyje, jest uduchowione. W wierszu Na wyspie… natura przybiera postać kilku mitologicznych figur, ale towarysząca temu myśl o uduchowieniu jest zbliżona. Wiąże się z nią przekonanie, że o wieczności życia przesądza miłość jako siła tworząca.