19. Yüzyıla Ait Bir Münacatname ve Tarama Sözlüğü’ne Katkıları

Abstract

Arapça nevc kökünden türemiş bir kelime olan münacat, ‘kulağa fısıldama’ anlamındadır. Türk, Arap ve Fars edebiyatlarında ise konusu Allah’a yakarış, yalvarma ve dua olan şiir şeklinde tanımlanır. Türün mensur olarak kaleme alınan örnekleri ise azdır. Elimizdeki yazma, mensur olarak yazılmış ender örneklerden birisidir. Yazma, Konyalı Hasan amcamızın sandığından çıkmış, nesilden nesile saklanarak günümüze kadar ulaşmıştır. 74 varaklı bu münacatnamenin her sayfasında yedi satır bulunmaktadır. Münacatname, bünyesinde birçok Arapça dua ve Türkçe menkıbeleri içermektedir. 19. yüzyılın başlarında yazılan eser, Türk dili tarihi ve söz varlığı için önemli kelimeleri barındırmaktadır. Eser, özellikle Tarama Sözlüğü’nde bulunmayan kelimeleri içermesi bakımından önem arz etmektedir. Oldukça geniş çaplı bir çalışmanın ürünü olarak niteleyebileceğimiz bu sözlük, halihazırda alanda araştırma yapan yerli ve yabancı birçok akademisyenin baş ucu kaynakları arasında yer almaktadır. Buna rağmen sözlüğün, yeni eserlerin ortaya çıkmasıyla birlikte yenilenmeye ihtiyacı olduğu da açıktır. Bu çalışmada, Tarama Sözlüğü’nde bulunmayan ya da farklı anlamlarla bulunan 29 kelime ve kelime grubu incelenmiştir.