Felek Tasavvuru Etrafında Necâtî Bey’in Gazellerinde “Güneş”

Abstract

Felek inancı, İslâmî ve mitolojik yönleriyle beraber divan şiirinde sıkça karşımıza çıkmaktadır. Bu inanç çerçevesinde, gökyüzünün dokuz kattan müteşekkil olduğu ve bu katmanların her birine felek adı verildiği bilinmektedir. İç içe geçmiş konumdaki feleklerin ilk yedi tanesi, yedi gezegene mahsus olup dördüncü kat gökte Güneş (âfitâb, mihr, hurşîd, şems) bulunmaktadır. İlm-i tencîm’e göre Güneş orta uğurlu bir yıldız olarak kabul edilip, diğer feleklerin sultanı konumunda bulunmaktadır. Sarı renk Güneş’e aittir. Divan şiirinde Güneş, hem bir astroloji terimi olarak hem de çeşitli yönlerden benzetme unsuru olarak kullanılmaktadır. Astroloji terimi olarak; sultan olması, dördüncü kat gökte yer alması, sarı rengin onu ifade etmesi yönleri öne çıkarken benzetme unsuru olarak ise parlaklığı, sürekli devretmesi, ısı ve ışık kaynağı olması gibi yönleri konu edilmektedir. Çalışmamızda XV. yüzyılın önemli şairlerinden Necâtî Bey’in gazellerinde Güneş kavramının kullanım biçimleri ele alınarak bu yıldızın hangi yönleri ve benzetme şekilleriyle işlendiği hakkında bir inceleme yapılacaktır.