Kars Halılarında Ejder Motifi

Abstract

Ejder figürü Anadolu dokuma sanatında önemli yer teşkil etmektedir. Hem Orta Asya, hem Azerbaycan hem de Anadolu Türkleri tarafından kullanılmış olan bu motifin Türk mitolojisi unsurlarından biri olduğu görülmektedir. Doğu toplumlarında özellikle Türk ve Çin inançlarında ejder bereket, bolluk ve iyiliğin sembolü olmuştur. Bu görüşler yıllar boyunca Kafkas halılarına da yansımıştır. Ejder motifi, Kafkas halılarının 16. yüzyıldan günümüze kadar geliştirdiği ejder halılarının ana motifi olmuştur. Bu motif Kars ilinde çok fazla tanınmayıp yalnızca gücü ve şifayı temsil ettiği bilgisine ulaşılmıştır. Ayrıca bu konu ile ilgili çok fazla yayın yapılmamıştır. Bu nedenle bu çalışma, 2017-2022 yılları arasında Kars merkez, merkeze bağlı köyler, ilçe ve ilçelere bağlı köylerde yapılan saha araştırmasında tespit edilen yetmiş bir üründen ejder motif özelliklerini yansıtan yalnızca on iki el dokuması halı örneğini içermektedir. Bu araştırmanın amacı, Kars el dokuması halılarında Türk kültüründe güçlü bir yeri olan mitolojik kaynaklı ejder motifinin form ve biçim açısından incelemesiyle bölgede genel anlamının dışında yöresel anlamına dair bulgulara yer vermek olacaktır. Yapılan çalışmalardaki bu bilgiler fotoğraf ve bilgisayar çizimleriyle desteklenerek ele alınmıştır.