AKADEMİK ÇALIŞMALAR IŞIĞINDA RUS DİLİNDE TÜRKÇENİN İZLERİ

Abstract

OZ Turkce, bugun Atlas Okyanusu’ndan Japon Denizi’ne kadar yaklasik 12 milyon kilometre karelik bir alanda 220 milyon nufusun konustugu, yuze yakin ulkede ogretiminin yapildigi, kokleri tarihin en eski donemlerine kadar uzanan, 600 bini askin soz varligina sahip bir dunya dilidir. Turkcenin bu kadar yaygin olmasinin ve akabinde diger dilleri etkilemesinin arka plâninda, bu dilin guclu siyasi yonetim dili olmasi, zengin fonetik yapisi ve edebi gucu yatmaktadir. Slav dilleriyle Turk dilleri iliskileri M.S. birinci yuzyilda baslamistir. Bilim adamlari bu iliskileri bircok tarihsel devrelere gore siniflandirmaktadir. Ilk devir tahminen І-VІІІ yy. Dogu Avrupa yorelerinde yasayan Slavlar ile Hun boylari arasinda yer alan Avarlar, Hazarlar ve Edil Nehri havzasinda yasayan Bulgarlar arasinda olan ekonomik iliskilerdir. Bu devirde Slav dillerine Turkceden genellikle kisi adlari, yer ve su (nehir) adlari gecmistir. Ikinci devir ІХ-ХІІ yy. arasidir. Kyev Devletinin ortaya cikmasiyla Slav taifeleri ilk once Peceneklerle, Uzlarla, Torklarla, Berendilerle iliski kurarak daha sonraki Oguz ve Kipcak taifeleriyle olan iliskilerinin zeminin hazirlamistir. Bazi Turkologlara gore bu devirdeki Turkce alinti kelimeler Kipcakcadir. Hic suphesiz Ruslarla Turkler arasindaki iliskiler de cok eski donemlerden gunumuze kadar suregelmistir. Uzun yillar ayni cografyada yasayan, bazi donemlerde mucadele icerisinde olan iki milletin, sozu edilen surec icerisinde kulturel etkilesim icerisine girdigine de sahit olmaktayiz. Ruscadaki Turkce kelimeler Rus literaturunde “Turkizm” olarak adlandirilmaktadir. Bu calismada once Ruscadaki Turkce kelimelerle ilgili Rus bilim adamlarinin yaptiklari calismalar siralanacak, ardindan da Ruscanin evcil hayvan soz varliginda Turkcenin izleri gozler onune serilmeye calisilacaktir.