İZMİR VE TİRE MÜZESİ TERRAKOTTA ÖRTÜLÜ KADINLAR FİGÜRİNLERİ

Abstract

Çalışma konusu olarak seçilen İzmir ve Tire Müzesi terrakotta kolleksiyonları içerisindeki örtülü kadın figürinleri Antik Yunan dünyasında ilk olarak İ.Ö.4 yy.da Boeiotia bölgesindeki Tanagra yerleşiminde ortaya çıkmıştır. Antik Yunan kadınlarının günlük yaşamlarına ilişkin önemli bulgular sunan bu figürinlerin üretimleri dini amaçlıdır. Demeter ya da Artemis gibi kadınlarla ilişkili tanrıçaların tapınaklarına sunu olarak bırakılmaktaydı. Aynı zamanda Yunanlı kadınlarının mezarlarına da çok sayıda konulmaktaydı. İzmir ve Tire Müzesi örnekleri, satın alma yolu ile Müzeye alınmaları nedeni ile üretim bölgeleri ya da bölgedeki kültlerle ilişkisi tam olarak belirlenememektedir. Bu bağlamda figürinlerin stil özellikleri incelenerek Terrakotta örtülü kadın figürün tipinde üretimde bulunan önemli merkezlerdeki tiplerle benzerlikleri farklılıkları sorgulanmış ve hangi atölye ürünü olabilecekleri irdelenerek bu konuda öneriler geliştirilmesi amaçlanmıştır. Çalışmada incelenen figürinlerin stil özellikleri incelendiğinde şu sonuçlar elde edilmiştir. Çalışma konusu olan figürinlerinden İzmir Müzesi kolleksiyonu dahilindeki 8607 envanter numaralı örneğin gösterdiği tüm stil özellikleri ile İ.Ö.4.yy.’a tarihlendirilerek Tanagra üretimi figürinlerden birisi olabileceği düşünülmektedir. Tanagra atölyelerinin üretimlerinin en önemli ticaret alanlarından birisi Batı Anadolu olmuştur. 3164 numaralı örnek, İ.Ö.3 yy içerisine tarihlendirilmekle birlikte gösterdiği stil özellikleri ile Ionia’daki atölyelerden birisinde olabileceği önerilmektedir. Figür oldukça kaliteli bir işçilik göstermekle birlikte Ionia bölgesindeki hangi atölyede üretilebileceğine ilişkin net bir bulgu bulunamamıştır. Bu bağlamda Ionia’da nitelikli bir işçilikle üretim yapan bir atölye üretimi olduğu önerilmiştir. Tire Müzesi Kolleksiyonu dahilindeki terrakotta örtülü kadın figürinleri, İ.Ö.3-2 yy ‘da üretilmişler ve Pergamon üslubunun tüm özelliklerini göstermektedir. Tire buluntuları daha çok yerel bir atölye üretimi olabilecek figürinlerdir. Mezar için daha düşük gelirli kişiler için üretilmiş olabilecekleri gibi Artemis ve Demeter tapınakları için sunu olarak da sunulmuş olabilecekleri düşünülmektedir. Çalışma konusu örtülü kadın figürinleri, Hellenistik dönemde Batı Anadolu’da Kıta Yunanistan ile paralel ilerleyen bir kült geleneğinin devam ettiğini gösteren bulgular sunmuştur.