The Truth Beyond Relatıvıty: Karl Mannheım’s ‘Structures of Thinking’

Abstract

Özet Bu makalede ünlü Macar-Alman filozofu ve entelektüeli Karl Mannheim’ın 1922-24’te yayımlanan ilk eseri olan “Structures of Thinking” Düşünce Yapıları kitabı Weberci yorumlayıcı yaklaşım [Verstehende] çerçevesinde incelenip, tartışılacaktır. Mannheim, kıta Avrupası ve dünya düşünce tarihi içinde özellikle; “İdeoloji ve Ütopya: Bilgi Sosyolojisine Bir Giriş”, “Yeniden Yapılanma Çağında İnsan ve Toplum”, “Zamanımızın Teşhisi: Bir Sosyoloğun Savaş Zamanı Denemeleri”, “Özgürlük, Güç ve Demokratik Planlama”, “Bilgi Sosyolojisi Üzerine Denemeler”, “Sosyoloji ve Sosyal Psikoloji Üzerine Yazılar”, “Kültür Sosyolojisi Üzerine Yazılar”, “Sistematik Sosyoloji”, “Eğitim Sosyolojisine Giriş”, “Muhafazakarlık: Bilgi Sosyolojisine Bir Katkı” yapıtlarıyla ön plana çıkmaktadır. O klasik sosyolojinin önemli isimlerinden biri olmasının yanı sıra bilgi sosyolojisinin kurucularından biridir. Mannheim, en çok kısmi ve toplam ideolojiler arasında ayrım yaptığı İdeoloji ve Ütopya (1929/1936) adlı kitabıyla tanınır. Mannheim, Arnold Hauser ve Erwin Szabó ile birlikte, Georg Lukács’ın da ders verdiği Budapeşte Özgür Beşerî Bilimler Okulu’nun kurucusudur. Mannheim’ın bilgi sosyolojisine ilişkin teorisi, Immanuel Kant’ın bazı epistemolojik keşiflerine dayanmaktadır. Bilgi sosyolojisi, kültür sosyolojisi olarak bilinen daha geniş bir alanın bir bölümü olarak bilinir. Kültür sosyolojisi fikri, kültür ve toplum arasındaki ilişki olarak tanımlanmaktadır. Toplumdan topluma değişen göreceliğin ötesindeki yegâne gerçek kültürdür. Kültür sosyolojisinin iki ana dalı vardır: Ilımlı bir dal ve radikal bir dal. Ilımlı dal, sosyal koşulların bilgi içeriğini etkilemediğine inanan Max Scheler tarafından temsil edilmektedir. Radikal dal ise tam tersine toplumun kültürün tüm yönleriyle belirlendiğini vurgular. Mannheim, bilginin toplumsal gerçekliğe bağımlılığını kurduğuna inanıyordu. Bu bağ kuruş ise düşünce/ sınıf yapılarındaki farlılıklardan kaynaklanmaktaydı. Her ne kadar Mannheim Marksist olmaktan uzak olsa da bilgi sosyolojisi büyük ölçüde Marx’ın sınıflara ilişkin teorilerine dayanıyordu.