Okyanus Okuryazarlığı Üzerine Bir Çalışma: Gemi ve Deniz Teknolojisi Mühendisliği Öğrencilerinde Farkındalığı Artırmak

Abstract

Dünya’da insan nüfusunun artmasıyla birlikte, kıyı ve açık deniz alanlarının kullanımı da artış göstermektedir. Bu durum kıyı ve açık deniz ortamlarının kirlenmesini hızlandırmakta ve okyanuslar ile deniz ortamlarının kullanımının artması sonucu deniz ortamlarındaki doğal denge de bozulmaktadır. Okyanuslar ve deniz ortamları insan hayatı için çok önemli bir rol taşımaktadır. Kişilerin okyanus okuryazarlığı konusundaki farkındalıklarının artması da bu sebeplerden dolayı her geçen gün daha önemli bir hale gelmektedir. Okyanusları ve okyanus ortamlarını ne kadar iyi anlayabilirsek okyanuslardan o kadar iyi yararlanabiliriz. Okyanuslar enerji, besin, ulaşım, ticaret vb. birçok konuda insan yaşamında önemli bir yere sahiptir. Okyanuslar ve insanlar ayrılmaz bir şekilde birbirlerine bağlıdır. Bu nedenle, okyanus ortamlarının ve okyanuslardan elde ettiğimiz kaynakların devamlılığını sağlayabilmek için okyanus ortamlarını iyi bir şekilde tanımamız, ekosistem dinamiklerini de iyi bir şekilde kavramamız gerekmektedir. Okyanus okuryazarlığı; okyanusların, insanlar üzerindeki etkisinin ve insanların, okyanuslar üzerindeki etkisinin anlaşılması olarak tanımlanmaktadır. Bu etkiye dikkat çekmek amacı ile İstanbul Teknik Üniversitesi, Gemi ve Deniz Teknolojisi Mühendisliği Bölümü öğrencilerine, okyanus okuryazarlığı kavramını fark ettirmek ve kıyı ile açık deniz ortamları ile ilgili tutumlarını anlamak ve bilgi seviyeleri hakkında fikir sahibi olmak üzere toplam üç bölümden oluşan anketleri cevaplamaları istenmiştir. Birinci bölümde demografi testi, ikinci bölümde okyanus okuryazarlığının yedi temel prensibine göre hazırlanmış olan okyanus okuryazarlığı ve deneyimleri anketi (Survey of Ocean Literacy and Experience - SOLE) ve üçüncü bölümde ise okyanuslar hakkında karar verme anketi (Survey of Ocean Stewardship - SOS) uygulanmıştır. Katılımcılar, okyanus okuryazarlığı ve deneyimleri anketinde ortalama %65 oranında bir başarı göstermiştir. Okyanuslar hakkında karar verme anketinde bulunan ifadelerin çoğu için ise “katılıyorum” şıkkını işaretlemişlerdir. Anket sonuçları, katılımcıların öğrenim gördükleri sınıf ve cinsiyetine göre analiz edilmiştir. Son olarak da okyanus okuryazarlığı ve deneyimleri anketi ile okyanuslar hakkında karar verme anketi sonuçları arasındaki korelasyon incelenmiştir ve her iki test sonuçları arasında pozitif bir ilişki olduğu görülmüştür. Tüm veriler bir arada değerlendirildiğinde ise öğrenim seviyesinin kişilerin okyanus okuryazarlığı seviyesinin artmasında etkili olduğu sonucuna varılmıştır.