“Mikrasia, khaire” (“Asia Minor, hail”): the memories of the refugee writer Elias Venezis about the lost homeland

Abstract

Τα βιβλία του Βενέζη εξακολουθούν να παραμένουν ζωντανά και γοητευτικά δεκάδες χρόνια μετά τη συγγραφή τους. Το θεματογραφικό υλικό και ο εκφραστικός τους τόνος είναι οι βασικοί λόγοι για αυτό. Το κύριο θέμα που πραγματεύονται δεν είναι άλλο από τη μοίρα του λαού, τον τραγικό ξεριζωμό από τις μικρασιατικές εστίες, μια συμφορά που σημάδεψε και τον ίδιο, καθότι αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη γενέθλια γη. Στην παρούσα εργασία, διατρέχοντας ενδεικτικά σελίδες του έργου του, θα εντοπίσουμε γεγονότα αλλά και άγνωστες πτυχές που καθόρισαν την τύχη του εκεί λαού, του έθνους γενικότερα, αλλά και τη δημιουργική ευαισθησία του συγγραφέα. Η μνήμη της πατρίδας του βρίσκεται διάχυτη στα κείμενά του. Η Μικρασία, που βρίθει από μια ανώτερη ποιότητα ζωής, ξαφνικά μετατρέπεται σε τόπο μαρτυρίου, σε αφετηρία της προσφυγιάς. Η προσήλωσή του στη χαμένη πατρίδα ξετυλίγεται χαρακτηριστικά στη Γαλήνη, ίσως το πιο αναγνωρισμένο και καταξιωμένο μυθιστόρημά του. Το ίδιο συμβαίνει και σε πολλά από τα υπόλοιπα κείμενά του, με αποκορύφωση το κύκνειο άσμα του Μικρασία, χαίρε, στο οποίο θα δώσουμε έμφαση, καθώς σε αυτό, χωρίς διόλου συγκεκαλυμμένο ή προσχηματικό τρόπο — το αποδεικνύει και ο τίτλος του εξάλλου — φαίνεται καθαρά η πρόθεση του δημιουργού: το “αλλοτινό” να καταστεί “κτήμα ες αεί” στους σύγχρονούς του αλλά και στους μελλοντικούς αναγνώστες. Venezis’ books are still alive, charming and staggering decades after they were written. Their thematic base and expressive tone are the main reasons for this. The major theme he deals with in his entire work is none other than the fate of the people, the tragic uprooting from the Asia Minor homes, a calamity that marked him as well, since he was forced to leave the land of his birth. In the present paper, going through indicative pages of his work, we will identify events but also unknown aspects that determined both the fate of the people there, the nation in general, but also the creative sensitivity of the author. The memory of his homeland is pervasive in his texts. His attachment to the lost homeland is characteristically unfolding in Galini, perhaps his most recognised and acclaimed novel. The same happens in many of his other texts, culminating in the swan song of Mikrasia, Haire (Minor Asia, Hail), in which the author’s intention is clearly visible from the title: to make “allotino” (whilom) “the property evermore” of his contemporaries but also of the future readers.