სხვადასხვა დანიშნულების ჭურჭლის აღმნიშვნელი ლექსიკური ერთეულები „რუსუდანიანში“

აღმოსავლეთმცოდნეობის მაცნე Pub Date : 2023-06-23 DOI:10.61671/hos.6.2023.6787

თამარ გასიტაშვილი

{"title":"სხვადასხვა დანიშნულების ჭურჭლის აღმნიშვნელი ლექსიკური ერთეულები „რუსუდანიანში“","authors":"თამარ გასიტაშვილი","doi":"10.61671/hos.6.2023.6787","DOIUrl":null,"url":null,"abstract":"„რუსუდანიანი“ ქართული მწერლობის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ძეგლთაგანია, რომელიც XVII საუკუნით თარიღდება. მისი ავტორი უცნობია. ეს საგმირო-სათავგადასავლო თხზულება მეტად საინტერესოა ენობრივი თვალსაზრისით და აღმოსავლური ლექსიკის შესასწავლად უხვ მასალას იძლევა. ჩვენი ნაშრომიც სწორედ დარგობრივ, კერძოდ, ჭურჭლის აღმნიშვნელ აღმოსავლურ ლექსიკას ეძღვნება. „რუსუდანიანის“ სრულ ტექსტში მოძიებულ ჭურჭლის აღმნიშვნელ ლექსემათა შორის გვხვდება „მათარა“, „მუჯამფარი“ //„მუჯაფარი“ // „მუჯამარი,“ „ოყა“, „ფისოსი“ და „ფიდანი“ რომელიც ფუნქცია-დანიშნულების მიხედვით სხვადასხვა დანიშნულების სპეციალურ დამხმარე ჭურჭელთა ჯგუფში გავაერთიანეთ. განხილული ლექსიკური ერთეულები, ენათმეცნიერული თვალსაზრისით, საინტერესო სურათს ჰქმნიან. ამ ლექსიკური ერთეულების ფონეტიკური, მორფოლოგიური, სემანტიკური და, ამავე დროს, ისტორიულ-ეტიმოლოგიური ანალიზის შედეგად გაირკვა, რომ სიტყვები შემოსულია გარკვეული ფონეტიკური და სემანტიკური ცვლილებებით, რომლებიც ქართული ენის დიალექტებში გვხვდება სხვადასხვა ვარიანტებით. მათარა არაბულ-სპარსული ლექსიკური ერთეულია. სპარსულში წყლისთვის განკუთვნილი ტყავის ჭურჭელია, რომელსაც მოგზაურები ატარებენ რიტუალური განბანვისათვის. ქართულში დამკვიდრდა სპარსულიდან, ვინაიდან ქართული ფორმა უფრო ახლოსაა სპარსულთან. „რუსუდანიანშიც“ სამგზავრო წყლის ჭურჭლის მნიშვნელობით გხვდება. მუჯამფარი //მუჯაფარი// მუჯამარი – ლექსემა ქართულ ძეგლებში იგივე მნიშვნელობით გვხვდება როგორც არაბულსპარსულში. სიტყვას სპარსულ ენაშიც სხვადასხვა ფონეტიკური ვარიანტებით ვხვდებით. ის დიდებულებისთავის ლხინში სურნელოვანი ნივთიერებების (ალვა, მუშკი, ამბარი) დასაკმევ ჭურჭელს წარმოადგენს. „რუსუდანიანში“ ოყა ჭურჭლის აღსანიშნავი ტერმინია და გვხვდება იმ სახლის აღწერისას, სადაც სამედიცინო სითხეები ინახება. როგორც ჩანს, ოყა განეკუთვნება სამედიცინო მიქსტურების სათავსოებს. „რუსუდანიანში“ ფიდანი ფისოსთან ერთად სხვადასხვასახის ჭურჭლის ჩამონათვალში სახელდება. კონტექსტის მიხედვით, ფისოსი და ფიდანი სემანტიკურად ერთი რიგის ლექსემები არიან და მნიშვნელობით უახლოვდებიან „სანთელს“. ორივე ლექსემა სპარსული ენიდან დამკვიდრდა ქართულში.","PeriodicalId":509549,"journal":{"name":"აღმოსავლეთმცოდნეობის მაცნე","volume":"117 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0000,"publicationDate":"2023-06-23","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":"0","resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":null,"PeriodicalName":"აღმოსავლეთმცოდნეობის მაცნე","FirstCategoryId":"1085","ListUrlMain":"https://doi.org/10.61671/hos.6.2023.6787","RegionNum":0,"RegionCategory":null,"ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":null,"EPubDate":"","PubModel":"","JCR":"","JCRName":"","Score":null,"Total":0}

引用次数: 0

Abstract

„რუსუდანიანი“ ქართული მწერლობის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ძეგლთაგანია, რომელიც XVII საუკუნით თარიღდება. მისი ავტორი უცნობია. ეს საგმირო-სათავგადასავლო თხზულება მეტად საინტერესოა ენობრივი თვალსაზრისით და აღმოსავლური ლექსიკის შესასწავლად უხვ მასალას იძლევა. ჩვენი ნაშრომიც სწორედ დარგობრივ, კერძოდ, ჭურჭლის აღმნიშვნელ აღმოსავლურ ლექსიკას ეძღვნება. „რუსუდანიანის“ სრულ ტექსტში მოძიებულ ჭურჭლის აღმნიშვნელ ლექსემათა შორის გვხვდება „მათარა“, „მუჯამფარი“ //„მუჯაფარი“ // „მუჯამარი,“ „ოყა“, „ფისოსი“ და „ფიდანი“ რომელიც ფუნქცია-დანიშნულების მიხედვით სხვადასხვა დანიშნულების სპეციალურ დამხმარე ჭურჭელთა ჯგუფში გავაერთიანეთ. განხილული ლექსიკური ერთეულები, ენათმეცნიერული თვალსაზრისით, საინტერესო სურათს ჰქმნიან. ამ ლექსიკური ერთეულების ფონეტიკური, მორფოლოგიური, სემანტიკური და, ამავე დროს, ისტორიულ-ეტიმოლოგიური ანალიზის შედეგად გაირკვა, რომ სიტყვები შემოსულია გარკვეული ფონეტიკური და სემანტიკური ცვლილებებით, რომლებიც ქართული ენის დიალექტებში გვხვდება სხვადასხვა ვარიანტებით. მათარა არაბულ-სპარსული ლექსიკური ერთეულია. სპარსულში წყლისთვის განკუთვნილი ტყავის ჭურჭელია, რომელსაც მოგზაურები ატარებენ რიტუალური განბანვისათვის. ქართულში დამკვიდრდა სპარსულიდან, ვინაიდან ქართული ფორმა უფრო ახლოსაა სპარსულთან. „რუსუდანიანშიც“ სამგზავრო წყლის ჭურჭლის მნიშვნელობით გხვდება. მუჯამფარი //მუჯაფარი// მუჯამარი – ლექსემა ქართულ ძეგლებში იგივე მნიშვნელობით გვხვდება როგორც არაბულსპარსულში. სიტყვას სპარსულ ენაშიც სხვადასხვა ფონეტიკური ვარიანტებით ვხვდებით. ის დიდებულებისთავის ლხინში სურნელოვანი ნივთიერებების (ალვა, მუშკი, ამბარი) დასაკმევ ჭურჭელს წარმოადგენს. „რუსუდანიანში“ ოყა ჭურჭლის აღსანიშნავი ტერმინია და გვხვდება იმ სახლის აღწერისას, სადაც სამედიცინო სითხეები ინახება. როგორც ჩანს, ოყა განეკუთვნება სამედიცინო მიქსტურების სათავსოებს. „რუსუდანიანში“ ფიდანი ფისოსთან ერთად სხვადასხვასახის ჭურჭლის ჩამონათვალში სახელდება. კონტექსტის მიხედვით, ფისოსი და ფიდანი სემანტიკურად ერთი რიგის ლექსემები არიან და მნიშვნელობით უახლოვდებიან „სანთელს“. ორივე ლექსემა სპარსული ენიდან დამკვიდრდა ქართულში.

查看原文

微信好友朋友圈 QQ好友复制链接

本刊更多论文

სხვადასხვა დანიშნულების ჭურჭლის აღმნიშვნელი ლექსიკური რთულები "რუსუდანიანში"

"რ・ს・უდა痺ა痺ი" 痺ართ・ული მწერლობის ერთ-ერთი მ 痺შველოვა痺ი ძეგლთაგა痺ია, რომლეც XVII სა・უკ・痺ით არიღბა.მისიავტორიც痺ობია.ეს საგმირო-სათავგადასავლო თხზულება მეტად საინტერესოა ენობრივი თვალსაზრისით და აღმოსავლური ლექსიკის შესასწავლად უხვ მასალას იძლევა. ჩვენი აშრომიც სწორედ დარგობრივ, კერძოდ, ჭურჭლის აღმნიშვნლე აღმოსავლურლექსიკას ეძღვება."რუსურდა 痺ია痺ს" სრულ ტექსტში მოძიებულ ჭურჭლის აღმნიშვნე ლლლექსმეთა შორის გვხვდება "მათრა", "მუჯამფრაი" //"მუჯაფარი" //"მუჯამარი,""ოყა", "ფისოსი" და "ფიდანი" რომელიც ფუნქცია-დანიშნულების მიხედვით სხვადასხვა დანიშნულების სპეციალურ დამხმარე ჭურჭელთა ჯგუფში გავაერთიანეთ. 痺。痺雪吼Β痺批ヱ痺」痺壯昵Γ 痺。痺雪吼Β痺批ヱ痺」痺壯昵Γ 痺。痺雪吼Β痺批ヱ痺」痺壮昵Γ 痺。痺雪吼Β痺批ヱ痺」痺壮昵Γ 痺。痺雪吼Β痺批ヱ痺」痺壮昵Γ 痺。痺雪吼Β痺批ヱ痺」痺壮昵Γ 痺。痺雪吼Β痺批ヱ痺」痺壮昵Γ 痺。痺雪吼Β痺批ヱ痺」痺壮昵Γ 痺。痺雪吼Β痺批ヱ痺」痺壮昵Γ 痺。痺雪吼Β痺批ヱ痺」痺壮昵Γ 痺。痺雪吼Β痺批ヱ痺」痺壮昵Γ 痺。痺雪吼Β痺批ヱ痺ამ ლექსიკური ერთეულების ფონეტიკური, მორფოლოგიური, სემანტიკური და, ამავე დროს, ისტორიულ-ეტიმოლოგიური ანალიზის შედეგად გაირკვა,რომ სიტყვები შემოსულია გარკვეული ფონეტიკური და სემანტიკური ცვლილებებით, რომლებიც ქართული ენის დიალექტებში გვხვდება სხვადასხვა ვარიანტებით. მათარა არაბულ-სპარსული ლექკიური ერთეულია.სპარსულში წყლისთვის განკუთვნლი ტყავის ჭურჭელია, რომელსაც მოგზაურები ატარებე ნრიტალური განბანვისათვის.痺倔憮倔 დამკვიდრდა სპარსულიდა 痺, ვი 痺აიდა痺痺ართლი ფორმა უფრო ახლოსა სპარსულთა 痺."რუსუდანია 痺შიც" სამგზავრო წყლის ჭურჭლის მნიშველობით გხვდა. მუჯამფარი //მუჯაფარი// მუჯამარი - ლექსემა ქართულ ძეგლებში იგივე მნიშველობით გვხვდბა როგორც არაბულსპარსლუში.სიტყვას სპარსულ ენაშიც სხვადასხვა ფონეტიკური ვარიანტებითები.痺ს დიდებლებისთავის ლ𐻮ი痺ში სურელოვ 痺აივთიერბების (ალვა, მუშკი, ამბარი) დასაკმევ ჭურჭელს წარმოადგენს. "რუსუდანია 痺ში" ოყა ჭურჭლის აღსანიშ 痺ავი ტერმია და გვხვდბე იმ სახლის აღწერისას, სადაც სამედიცინო სითხები 痺ახება.痺ოგორც痺ჩა痺ს, ოყა痺壯გა痺壯ვებასამედი痺ც მი 痺სტურების სათავსოებს."痺・痺・痺ს・痺და痺ია 痺ში" ფიდა痺ი ფისოსთა痺 ერთად სხვადასხვასახიჭლის ჩამოა痺თვალშისა𐻮ელდება。კ痺ტექსტის მიხედვით, ფ,ისოსი და ფიდა 痺ი სემა 痺ტიკ・ურად ეთი რგისლლექსემები არია და მ痺იშველობით უახლოვდებია痺 "სანთელს".

本文章由计算机程序翻译，如有差异，请以英文原文为准。

求助全文

约1分钟内获得全文去求助

来源期刊

აღმოსავლეთმცოდნეობის მაცნე

自引率

0.00%

发文量