Transformation of "Chaos" consciousness from literary text to cinema: W. Shakespeare "King Lear" and A. Kurosawa ''Ran''

Abstract

William Shakespeare is one of the most famous and researched authors of all times, his works have been studied by literary critics, theatrologists, as well as film scholars and directors, as can be seen in hundreds of scientific researches, literary studies, theatrical performances and screen adaptations. The screen adaptation of a literary text is often associated with the identical transfer of a literary text to a more material sphere with almost minute changes, but it should be noted that in that case the role of a director as an author and creator decreases sharply because an identical transfer of a text to another branch of art doesn’t usually provide a novelty, while the latter is a most significant factor in this sphere. This is why in this research the Japanese filmmaker Akira Kurosawa has been chosen. He’s made screen adaptations of three plays by Shakespeare, but what do we mean by “screen adaptation”? The filmmaker has taken the topics, interpreted them and created new works, enriching them with Japanese cultural elements as well as symbols deriving from his own ideas and the thoughts he had on different parts of the literary text. As a result, there are sweeping changes in the literary text-film transition, which give us a bigger opportunity to conduct comparative analysis of the literary text and film, investigating the same motives yet in different, sometimes even opposite manifestations. The article discusses the play “King Lear” by William Shakespeare and the film Ran by A. Kurosawa, comparative analysis in social, political, as well as psychological aspects has been conducted. Ուիլյամ Շեքսպիրը մեկն է բոլոր ժամանակների ամենահայտնի և ուսումնասիրված հեղինակներից։ Նրա ստեղծագործություններն ուսումնասիրության նյութ են դարձել գրականագետների, թատերագետների, ինչպես նաև կինոգետների ու կինոռեժիսորների համար, ինչը կարելի է տեսնել հարյուրավոր գիտական աշխատանքներում, գրականագիտական ուսումնասիրություններում, թատերական բեմադրություններում և էկրանավորումներում: Գրական երկի էկրանավորումը հաճախ նույնացվում է գրական տեքստը նույնությամբ, գրեթե աննշան փոփոխություններով ավելի նյութական և պատկերային դաշտ տեղափոխելու հետ, սակայն հարկ է նշել, որ այդ պարագայում կտրուկ նվազում է ռե-ժիսորի դերը՝ որպես հեղինակի, ստեղծագործողի, քանի որ տեքստի նույնական տե-ղափոխումն արվեստի մի ճյուղից մյուսը, որպես կանոն, նորույթ չի ապահովում, մինչդեռ դա այս ոլորտում կարևորագույն գործոն է։ Ահա թե ինչու, մեր ուսումնասիրության համար ընտրել ենք ճապոնացի կինոռեժիսոր Ակիրա Կուրոսավայի ֆիլմերը: Վերջինս էկրանավորել է Ու․ Շեքսպիրի երեք երկը։ Ի՞նչ նկատի ունենք՝ «էկրանավորում» ասելով: Ռեժիսորը վերցրել է թեմաները և տալով դրանց սեփական մեկնաբանությունը՝ կերտել նոր ստեղծագործություններ՝ միաժամանակ հագեցնելով դրանք ճապոնական մշակութային տարրերով, ինչպես նաև սե-փական մտահղացումից և գրական տեքստի տարբեր հատվածների անձնական իմաստավորումներից բխող խորհրդանիշներով։ Դրա շնորհիվ գրական տեքստ-ֆիլմ անցման մեջ շրջադարձային փոփոխություններ կան, որոնք մեզ առավել մեծ հնարավորություն են տալիս կատարելու գրական տեքստի և ֆիլմի համեմատական վերլուծությունը՝ ուսումնասիրելով նույն մոտիվները, սակայն տարբեր, երբեմն անգամ հակադիր դրսևորումներում: Սույն հոդվածի ուսումնասիրության կենտրոնում Ու. Շեքսպիրի «Արքա Լիր» դրաման և Ա. Կուրոսավայի «Ռան» ֆիլմն են, որոնց համեմատական վերլուծությունը կատարել ենք սոցիալական, քաղաքական, ինչպես նաև հոգեբանական դիտանկյուններից: Уильям Шекспир – один из самых известных и изучаемых авторов всех времен. Его произведения исследованы литературными критиками, театроведами, а также киноведами и режиссерами, что можно проследить в сотнях научных и литературных исследований, театральных постановках и экранизациях. Экранизация литературного текста часто ассо-циируется с практически идентичным переносом литературного текста в более материальную сферу с минимальными изменениями. Однако следует отметить, что в этом случае роль режиссера как автора и создателя резко уменьшается, потому что идентичный перенос текста из одной области искусства в другую обычно не привносит никакой новизны, в то время как последнее является наиболее значимым фактором в этой сфере. Именно поэтому для нашего исследования был выбран японский режиссер Акира Куросава. Он создал экранизации трех пьес Шекспира, но что мы подразумеваем под «экранизацией»? Режиссер взял темы, и интерпретируя их по-своему, создал новые произведения, обогатив их элементами японской культуры, а также символами, вытекающими из его собственных идей и личного осмысления различных частей литературного текста. В результате происходят значительные изменения в переходе от литературного текста к фильму, что дает нам больше возможностей для проведения сравнительного анализа литературного текста и фильма, исследуя те же мотивы, но в разных, иногда даже противоположных проявлениях. В статье рассматривается пьеса «Король Лир» Уильяма Шекспира и фильм «Ран» А. Куросавы, проведен сравнительный анализ социальных, политических и психологических аспектов данных произведений.