CEMÂLÎ DİVAN'INDA MİTOLOJİK VE EFSANEVİ ŞAHSİYETLER

Abstract

Kaynaklarını İran, Arap, Hint, Çin gibi medeniyetlerin kültürlerinden alan mitolojik ve efsanevî şahsiyetler; klasik Türk edebiyatında daha çok memduhu övmek, dünyanın geçiciliğini anlatmak, kahramanlıkları çeşitli imgelerle ortaya koymak, aşk hikayelerini ölümsüz kılmak gibi konular ekseninde ele alınmıştır. Klasik Türk edebiyatının ana kaynaklarından biri olması bakımından mitoloji, şairlerin kullandıkları imaj ve semboller dünyasını genişletmiş, mazmunları çeşitlendirmiş, anlamı kuvvetlendirmiş ve anlatımı zenginleştirmiştir. On beşinci yüzyıl şairlerinden olan Cemâlî, divanında mitolojik ve efsanevî şahsiyetlere yer verirken, diğer şairler gibi divan edebiyatı geleneğine bağlı kalarak, Şehnâme’de geçen Acem kahramanlarından yararlanmıştır. Cemâlî’nin seçtiği bu kahramanlar “Acem” kahramanlar olarak bilinse de, başka kültür ve medeniyetlerde bu kahramanlara farklı şekillerde yer verildiğini görmek mümkündür. Acem kahramanların dışında Cemâlî divanında; farklı medeniyetlere mensup mitolojik, dini, efsanevî ve aşk hikayelerinin kahramanı olan şahsiyetlere de yer vermiştir. Bu çalışmada Cemâlî’nin hayatı ve eserleri hakkında kısaca bilgi verilmiş ve divanında yer alan mitolojik ve efsanevî şahsiyetler, dört başlık altında incelenmeye çalışılmıştır.