Sınır Sosyolojisinin Temel Kavramları

Abstract

Bu çalışma, sınır kavramını sosyolojinin temel bir inceleme ünitesi olarak anlamayı amaçlamaktadır. Sınır sosyolojisinin temel kavramlarını anlamayı amaçlayan bu çalışmada, sınır kavramı ve bu kavramın yerine akademik literatürde, bürokraside, siyasette, medyada, gündelik dilde kullanılan diğer kavramlar analiz edilmiştir. Sınırların ne tür anlamları içerdiği, hangi kavramlarla ifade edildiği, sınırla ilişkili kavramların sosyolojik olarak nasıl tanımlandığı bu çalışmanın temel sorunsalını oluşturmaktadır. Bu sorunsal çerçevesinde, kavramların tanımlanma biçimleri, tarihsel açıdan hangi anlamlara karşılık geldikleri ve kavramları açıklamayı sağlayan örneklere yer verilmiştir. Sınır kavramının sosyolojik boyutlarına odaklanan çalışma, sınırların aynı zamanda tarihen antropolojiye, coğrafyadan siyasete ve uluslararası ilişkilere kadar farklı sosyal bilim disiplinlerindeki anlamlarını da öne çıkarmıştır. Bu çerçevede sınırların hudut, duvar, serhat, uç, hat, eşik, kenar, çit, çizgi, çeper, çerçeve, kıyı, kapı, köşe, köprü, coğrafya, mekan, toprak, vatan, devlet, ulus, ülke, egemenlik, sembol, ideoloji, kutsal, beden, düzensiz göç, kaçakçılık ve terörizm gibi kavramlarla kullanıldıkları görülmüştür. Sınırların kartografya, limoloji ve hudutnâme aracılığıyla incelendiği anlaşılmıştır. Sınır toplumu, sınır kültürü, sınır kimliği, sınır duygusu, sınır bölgesi, sınır geçişi, sınır ötesi, sınır politikası, sınır güvenliği, sınır duvarları ve sınır dışı kavramları sınırlarla doğrudan ilişkili kavramsallaştırmalardır. Ulus-devlet, milliyetçilik ve küreselleşme kavramlarının sınırlarla ve sınır sosyolojisiyle ilgili kavramsal tartışmaların merkezi öğeleri olduğu gözlenmiştir. Bu açıdan sınırlar, sınır sosyolojisi açısından farklı tanımlamaları ve anlam biçimlerini içermektedir.