Słowniki zapożyczeń świadectwem mocy języków (na przykładzie "Słownika polonizmów w języku litewskim" Rolandasa Kregždysa)

Abstract

Loanword Dictionaries as Evidence of the Power of Languages (on the Example of Słownik polonizmów w języku litewskim [Dictionary of Polish Loanwords in Lithuanian] by Rolandas Kregždys)Two publications by Rolandas Kregždys – Lietuvių kalbos polonizmų žodyno specifikacija / Charakterystyka słownika polonizmów w języku litewskim [Specification of the Dictionary of Polish Loanwords in Lithuanian] and Lietuvių kalbos polonizmų žodynas / Słownik polonizmów w języku litewskim [Dictionary of Polish Loanwords in Lithuanian], both published in Vilnius in 2016 in the series Studia Etymologica Baltica – enable a closer look at Polish-Lithuanian relations through the prism of lexis. As discussed in this article, there is a clear disparity in these relations. While the Lithuanian language adopted a lot of Polonisms (maybe even about 3,000), Lithuanian borrowings in the general Polish language are a resource of at most a dozen or so words. This can be explained by the power of the Polish language. Polish loans in Lithuanian are mostly old words (extracted from documents from the sixteenth–eighteenth centuries), including those originating from Western European languages. Thanks to them, the Polish language has enabled and strengthened cultural transmission, perpetuating the position of Lithuania in the sphere of Western (Latin) culture. Słowniki zapożyczeń świadectwem mocy języków (na przykładzie Słownika polonizmów w języku litewskim Rolandasa Kregždysa)Lietuvių kalbos polonizmų žodyno specifikacija / Charakterystyka słownika polonizmów w języku litewskim i Lietuvių kalbos polonizmų žodynas / Słownik polonizmów w języku litewskim Rolandasa Kregždysa, opublikowane w Wilnie w 2016 roku, w serii Studia Etymologica Baltica, pozwalają dokładniej spojrzeć na relacje polsko-litewskie przez pryzmat leksyki. W tych relacjach widać wyraźną dysproporcję. O ile litewszczyzna przejęła z języka polskiego bardzo dużo leksemów (może nawet ok. 3 tysięcy), o tyle pożyczki litewskie w polszczyźnie ogólnej to zasób najwyżej kilkunastu wyrazów. Można to wyjaśnić mocą języka polskiego. Polonizmy w litewszczyźnie to przede wszystkim dawne wyrazy (wynotowane z dokumentów z XVI–XVIII wieku). Są w tej grupie słowa przejęte z języków zachodnioeuropejskich. Dzięki nim polszczyzna umożliwiła i wzmocniła transmisję kulturową, utrwalając pozycję Litwy w kręgu kultury zachodniej (łacińskiej).