Idealne ciało Berkeleya. Status ciała w filozofii percepcji George’a Berkeleya wyłożonej w Nowej teorii widzenia

Abstract

Filozofia George’a Berkeleya to swoiste połączenie idealizmu i empiryzmu. Berkeley jest znany przede wszystkim ze względu na głoszoną przez siebie tezę o nieistnieniu przedmiotów materialnych. W Nowej teorii widzenia przedstawia natomiast proces poznania ugruntowany w percepcji zmysłowej, tym samym przyznając zmysłom uprzywilejowaną rolę w poznaniu rzeczywistości. Artykuł ma na celu próbę odpowiedzi na pytanie o status ciała i cielesności poznającego człowieka w tak zarysowanym procesie poznania w kontekście doktryny immaterialistycznej. Proponuję takie odczytanie Próby stworzenia nowej teorii widzenia, które nie skupia się na rozumieniu jej treści w perspektywie późniejszego, uznawanego za najważniejsze dzieła Berkeleya: Traktatu o zasadach poznania ludzkiego. Zamiast tego przyglądam się tym fragmentom, w którym Berkeley posługuje się pojęciami związanymi z ciałem i cielesnością – przede wszystkim ideami dotykowymi – żeby zobaczyć, jak, według Berkeleyowskiej doktryny, należy rozumieć zmysłowe ciało poznającego podmiotu. W swojej dojrzałej doktrynie Berkeley dopuszcza istnienie jedynie dwóch rodzajów bytów: aktywnych umysłów oraz biernych idei. W związku z tym zmuszony jest zmysłowe ciało poznającego człowieka zaliczyć do jednego z nich. W pracy staram się wykazać, że nie mógł zrobić inaczej, jak utożsamić poznające ciało z aktywnym umysłem.