Niniejszy artykuł dotyczy problemu egzystencjalnej komunikacji w sztuce i literaturze. Problemu, który został przedstawiony i zanalizowany w oparciu o klasyczne teksty S. Kierkegaarda, G.W.F. Hegla, F.W.J. Schellinga, z odniesieniem do polskich klasyków estetyki, choćby R. Ingardena, W. Tatarkiewicza czy St. Ossowskiego. W artykule nie zabrakło także stałych odniesień do takich postaci, jak Don Juan Mozarta, Faust Goethego oraz sędzia Wilhelm Kierkegaarda. Taki dobór autorów, jak i literackich postaci, pozwolił na zderzenie dwóch punktów widzenia na kwestię komunikacji – subiektywnej i obiektywnej. Dzięki temu stało się możliwe udzielenie odpowiedzi na pytanie o możliwość komunikacji w chwili, gdy przedmiot komunikacji nie jest w pełni osiągalny. Odpowiedzi, którą było zrozumienie natury i funkcji, jaką ma do spełnienia sztuka i literatura. A co dało się ostatecznie streścić w formułach, iż sztuka naśladuje życie, lecz nim nie jest, a także, że przeżycie estetyczne, podobnie jak każde inne egzystencjalne przeżycie, da się jedynie w niewielkiej mierze wyrazić słowami. Prawda artysty wymyka się bowiem konceptualizmowi filozoficznemu, a możliwość egzystencjalnej komunikacji skłania go, by wyrażał siebie w obliczu najtrudniejszych pytań, jakie stawia mu los. Pytań o jego własne przeznaczenie i sens twórczości. Tak oto twórca, dla którego jego własne życie jest dziełem sztuki bądź artysta dokonujący wyboru języka znaków, zawsze wyrażają jakieś przesłanie. Zarówno to wzniosłe, jak i najbardziej prozaiczne, które karmi się zafascynowaniem powszednią egzystencją. Biorąc pod uwagę powyższy kontekst, treść artykułu sugeruje, że egzystencjalizacja poznania, która skupia uwagę na subiektywnej, podmiotowej percepcji świata, jest najwłaściwszym sposobem zbliżenia się do samego twórcy, jak i jego artystycznej aktywności. Rzecz jasna, odpowiada to długiej tradycji myślenia egzystencjalnego i możliwości wykorzystania metody egzystencjalnej komunikacji.
{"title":"O egzystencjalnej komunikacji w sztuce i literaturze. Igraszki filozofów","authors":"J. A. Prokopski","doi":"10.12775/rf.2023.017","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/rf.2023.017","url":null,"abstract":"Niniejszy artykuł dotyczy problemu egzystencjalnej komunikacji w sztuce i literaturze. Problemu, który został przedstawiony i zanalizowany w oparciu o klasyczne teksty S. Kierkegaarda, G.W.F. Hegla, F.W.J. Schellinga, z odniesieniem do polskich klasyków estetyki, choćby R. Ingardena, W. Tatarkiewicza czy St. Ossowskiego. W artykule nie zabrakło także stałych odniesień do takich postaci, jak Don Juan Mozarta, Faust Goethego oraz sędzia Wilhelm Kierkegaarda. Taki dobór autorów, jak i literackich postaci, pozwolił na zderzenie dwóch punktów widzenia na kwestię komunikacji – subiektywnej i obiektywnej. Dzięki temu stało się możliwe udzielenie odpowiedzi na pytanie o możliwość komunikacji w chwili, gdy przedmiot komunikacji nie jest w pełni osiągalny. Odpowiedzi, którą było zrozumienie natury i funkcji, jaką ma do spełnienia sztuka i literatura. A co dało się ostatecznie streścić w formułach, iż sztuka naśladuje życie, lecz nim nie jest, a także, że przeżycie estetyczne, podobnie jak każde inne egzystencjalne przeżycie, da się jedynie w niewielkiej mierze wyrazić słowami. Prawda artysty wymyka się bowiem konceptualizmowi filozoficznemu, a możliwość egzystencjalnej komunikacji skłania go, by wyrażał siebie w obliczu najtrudniejszych pytań, jakie stawia mu los. Pytań o jego własne przeznaczenie i sens twórczości. Tak oto twórca, dla którego jego własne życie jest dziełem sztuki bądź artysta dokonujący wyboru języka znaków, zawsze wyrażają jakieś przesłanie. Zarówno to wzniosłe, jak i najbardziej prozaiczne, które karmi się zafascynowaniem powszednią egzystencją. Biorąc pod uwagę powyższy kontekst, treść artykułu sugeruje, że egzystencjalizacja poznania, która skupia uwagę na subiektywnej, podmiotowej percepcji świata, jest najwłaściwszym sposobem zbliżenia się do samego twórcy, jak i jego artystycznej aktywności. Rzecz jasna, odpowiada to długiej tradycji myślenia egzystencjalnego i możliwości wykorzystania metody egzystencjalnej komunikacji.","PeriodicalId":36471,"journal":{"name":"Ruch Filozoficzny","volume":"19 10","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140492200","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
W tych rozważaniach poddam pod dyskusję zarówno miejsce eklektyzmu w tradycji filozoficznej, jak i taki jego szczególny przypadek, jakim jest oświecony eklektyzm Denisa Diderota. Znawcy tradycji filozoficznych wskazują, że eklektyzm pojawił się już w początkach filozofii starożytnej, a później łączył się z odchodzeniem od dogmatyzmu starej Akademii Platońskiej i przechodzeniem do sceptycyzmu nowych Akademii. W czasach nowożytnych te tradycje były kontynuowane m.in. przez Erazma z Rotterdamu i Michela de Montaigne’a, a w epoce Oświecenia m.in. przez Diderota. Jego deklarowany i stosowany w praktyce eklektyzm łączył się jednak nie tylko ze sceptycyzmem, ale także ze specyficznymracjonalizmem oraz naturalizmem. Skłonny jestem polemizować zarówno ze stanowiskiem, że stanowił on część składową ówczesnego sceptycyzmu (moim zdaniem to sceptycyzm był częścią składową tego eklektyzmu), jak i z poglądem, że jego miejsce można określić poprzez opozycję z jednej strony wobec kartezjańskiego dualizmu, natomiast z drugiej naturalistycznego monizmu.
{"title":"Oświecony eklektyzm. Przypadek Denisa Diderota","authors":"Zbigniew Drozdowicz","doi":"10.12775/rf.2023.010","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/rf.2023.010","url":null,"abstract":"W tych rozważaniach poddam pod dyskusję zarówno miejsce eklektyzmu w tradycji filozoficznej, jak i taki jego szczególny przypadek, jakim jest oświecony eklektyzm Denisa Diderota. Znawcy tradycji filozoficznych wskazują, że eklektyzm pojawił się już w początkach filozofii starożytnej, a później łączył się z odchodzeniem od dogmatyzmu starej Akademii Platońskiej i przechodzeniem do sceptycyzmu nowych Akademii. W czasach nowożytnych te tradycje były kontynuowane m.in. przez Erazma z Rotterdamu i Michela de Montaigne’a, a w epoce Oświecenia m.in. przez Diderota. Jego deklarowany i stosowany w praktyce eklektyzm łączył się jednak nie tylko ze sceptycyzmem, ale także ze specyficznymracjonalizmem oraz naturalizmem. Skłonny jestem polemizować zarówno ze stanowiskiem, że stanowił on część składową ówczesnego sceptycyzmu (moim zdaniem to sceptycyzm był częścią składową tego eklektyzmu), jak i z poglądem, że jego miejsce można określić poprzez opozycję z jednej strony wobec kartezjańskiego dualizmu, natomiast z drugiej naturalistycznego monizmu.","PeriodicalId":36471,"journal":{"name":"Ruch Filozoficzny","volume":"179 4","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140492701","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Celem niniejszego artykułu jest systematyczny namysł i próba oceny badań Dariusza Kuboka nad krytycyzmem, związanych z monografią Krytycyzm, sceptycyzm i zetetycyzm we wczesnej filozofii greckiej, która problematyzuje krytycyzm z perspektywy filozoficznej i prezentuje nowy paradygmat interpretacyjny wczesnej filozofii greckiej. Artykuł składa się z trzech części. Pierwsza przybliża część dorobku publikacyjnego Polskiego Badacza, będącego drogą do jego głównego dzieła. Druga omawia problem, metodę i strukturę opus magnum. Trzecia poddaje ocenie badania, a także ich znaczenie z perspektywy filozoficznej oraz ogólnohumanistycznej.
本文旨在系统思考并尝试评价达柳什-库博克（Dariusz Kubok）关于批评的研究，该研究与专著《早期希腊哲学中的批评、怀疑论和唯心主义》（Criticism, Scepticism and Zeteticism in Early Greek Philosophy）有关。文章由三部分组成。第一部分仔细研究了波兰研究者的部分出版成果，这也是通往其主要著作的道路。第二部分讨论了巨著的问题、方法和结构。第三部分从哲学和一般人文主义的角度评价了这项研究及其意义。
{"title":"Zetetyczny rejs","authors":"Dawid Szombierski","doi":"10.12775/rf.2023.018","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/rf.2023.018","url":null,"abstract":"Celem niniejszego artykułu jest systematyczny namysł i próba oceny badań Dariusza Kuboka nad krytycyzmem, związanych z monografią Krytycyzm, sceptycyzm i zetetycyzm we wczesnej filozofii greckiej, która problematyzuje krytycyzm z perspektywy filozoficznej i prezentuje nowy paradygmat interpretacyjny wczesnej filozofii greckiej. Artykuł składa się z trzech części. Pierwsza przybliża część dorobku publikacyjnego Polskiego Badacza, będącego drogą do jego głównego dzieła. Druga omawia problem, metodę i strukturę opus magnum. Trzecia poddaje ocenie badania, a także ich znaczenie z perspektywy filozoficznej oraz ogólnohumanistycznej.","PeriodicalId":36471,"journal":{"name":"Ruch Filozoficzny","volume":"58 5","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140491695","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Problematyka artykułu skupia się wokół zagadnienia awataryzacji w kontekście transhumanistycznej koncepcji cyberimmortalizmu. Awataryzacja jest omawiana jako proces uobecniania się człowieka pod postacią cyfrową, czego ostatecznym etapem ma być – według niektórych transhumanistów i futurystów – wyłonienie się cyfrowego post-człowieka. Celem artykułu jest charakterystyka cyberimmortalizmu na tle innych transhumanistycznych nurtów oraz omówienie wyzwań związanych z ideą transferu umysłu (antropologicznych, metafizycznych oraz społecznych).
{"title":"Awatar totalny. Wokół koncepcji cyberimmortalizmu.","authors":"Bartosz Kuczyński","doi":"10.12775/rf.2023.027","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/rf.2023.027","url":null,"abstract":"Problematyka artykułu skupia się wokół zagadnienia awataryzacji w kontekście transhumanistycznej koncepcji cyberimmortalizmu. Awataryzacja jest omawiana jako proces uobecniania się człowieka pod postacią cyfrową, czego ostatecznym etapem ma być – według niektórych transhumanistów i futurystów – wyłonienie się cyfrowego post-człowieka. Celem artykułu jest charakterystyka cyberimmortalizmu na tle innych transhumanistycznych nurtów oraz omówienie wyzwań związanych z ideą transferu umysłu (antropologicznych, metafizycznych oraz społecznych).","PeriodicalId":36471,"journal":{"name":"Ruch Filozoficzny","volume":"165 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140492439","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Artykuł przywołuje poglądy liderów polskiej myśli oświeceniowej na temat sprawiedliwości i równości. W dobie oświecenia dokonał się niewątpliwy awans tej problematyki, co wyrażało się nie tylko w wydatnym wzroście ilościowym wypowiedzi na temat sprawiedliwości, a zwłaszcza równości, ale także w ujawnianiu bogactwa konstytuujących je zagadnień oraz w merytorycznej dojrzałości ich interpretacji i analiz. Przegląd poglądów na ww. zagadnienia zaczynamy od wypowiedzi Stanisława Leszczyńskiego, w których pojawiły się idee prooświeceniowe, następnie przedstawiamy poglądy przedstawicieli philosophiae recentiorum: Stanisława H. Konarskiego, Antoniego Wiśniewskiego, Józefa K. Skrzetuskiego, z kolei dojrzałą fazę myśli oświeceniowej reprezentują tu jej liderzy: Stanisław Popławski, Franciszek S. Jezierski, Hugo Kołłątaj, Hieronim Stroynowski (Strojnowski), Stanisław W. Staszic. Przedstawiony zestaw poglądów wymienionych wyżej myślicieli na temat sprawiedliwości i równości wymownie zaświadcza o tym, że problematyka ta budziła żywe zainteresowanie ówczesnych elit intelektualnych, które wypowiadały się na ich temat z dużą kompetencją, zaangażowaniem i znawstwem, co w konsekwencji sprawiło, że ich znaczenie znacznie wybiegało poza epokę,która je zrodziła.
{"title":"Sprawiedliwość i równość w interpretacji liderów polskiej myśli oświeceniowej","authors":"W. Tyburski","doi":"10.12775/rf.2023.009","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/rf.2023.009","url":null,"abstract":"Artykuł przywołuje poglądy liderów polskiej myśli oświeceniowej na temat sprawiedliwości i równości. W dobie oświecenia dokonał się niewątpliwy awans tej problematyki, co wyrażało się nie tylko w wydatnym wzroście ilościowym wypowiedzi na temat sprawiedliwości, a zwłaszcza równości, ale także w ujawnianiu bogactwa konstytuujących je zagadnień oraz w merytorycznej dojrzałości ich interpretacji i analiz. Przegląd poglądów na ww. zagadnienia zaczynamy od wypowiedzi Stanisława Leszczyńskiego, w których pojawiły się idee prooświeceniowe, następnie przedstawiamy poglądy przedstawicieli philosophiae recentiorum: Stanisława H. Konarskiego, Antoniego Wiśniewskiego, Józefa K. Skrzetuskiego, z kolei dojrzałą fazę myśli oświeceniowej reprezentują tu jej liderzy: Stanisław Popławski, Franciszek S. Jezierski, Hugo Kołłątaj, Hieronim Stroynowski (Strojnowski), Stanisław W. Staszic. \u0000Przedstawiony zestaw poglądów wymienionych wyżej myślicieli na temat sprawiedliwości i równości wymownie zaświadcza o tym, że problematyka ta budziła żywe zainteresowanie ówczesnych elit intelektualnych, które wypowiadały się na ich temat z dużą kompetencją, zaangażowaniem i znawstwem, co w konsekwencji sprawiło, że ich znaczenie znacznie wybiegało poza epokę,która je zrodziła.","PeriodicalId":36471,"journal":{"name":"Ruch Filozoficzny","volume":"72 9-10","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140491668","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Rozważania o moralności i etyczności uczonych oraz wiedzy będącej efektem ich prac, sugerują, że twórcy i ich dzieła powinni być obdarzeni jakimiś wyjątkowymi predyspozycjami moralnymi, poznawczymi oraz intelektualnymi, a zatem muszą funkcjonować jakieś pożądane i akceptowane wzorce „cnót”, którymi powinien szczycić się uczony, a także sama nauka. Pojawia się pytanie, jakie miałyby one być? Powyższa kwestia jest interesująca w kontekście dyskursu kształtującego oblicze nauki nowożytnej, dyskursu, w którym formułowano oczekiwania, co do etyczności, moralności nauki i uczonych. Można byłoby powiedzieć, że te oczekiwania mają znaczenie także i dzisiaj, mimo że zmieniła się nauka, społeczeństwa i ustroje oraz wymagania ludzi wobec nauki. Uprawianie nauki wymagało (i nadal wymaga) swobody twórczej. Jednakże instytucjonalizacja środowiska akademickiego zakładała podległość wobec władz, podległość, która generowała (i generuje) napięcie między potrzebą niezależności naukowej, a wymaganiami „sponsorów”. Także relacje między nauką, a polityką były przedmiotem rozważań wielu uczonych i filozofów, szczególnie gdy uwzględnimy aspekt moralności nauki i moralnej odpowiedzialności uczonych. Rozważania na ten temat są efektem lektury książki Richarda Holmesa Wiek cudów. Jak odkrywano piękno i grozę nauki, w której autor – opisując życiorysy uczonych, ale przede wszystkim ich dokonania oraz przeciwności, na jakie natrafiali – nieustannie podkreśla moralne i etyczne aspekty związane z osobowością uczonych i ich działalnością.
对学者的道德和伦理以及他们的工作所产生的知识的思考表明，创作者及其作品应被赋予某种独特的道德、认知和智力倾向，因此必须有一些理想的和公认的 "美德 "模式，作为学者和科学本身应引以为豪。问题是，这些 "美德 "是什么？在塑造现代科学面貌的讨论中，上述问题很有意思，在这种讨论中，人们对科学和科学家的伦理性和道德性提出了期望。可以说，尽管科学、社会和制度以及人们对科学的要求已经发生了变化，但这些期望在今天仍然适用。科学的发展需要（现在仍然需要）创造性的自由。然而，学术界的制度化预先假定了对当局的从属关系，这种从属关系在科学独立的需要与 "赞助者 "的要求之间产生了（并产生了）紧张关系。此外，许多学者和哲学家都考虑过科学与政治之间的关系，特别是当我们考虑科学的道德性和学者的道德责任时。阅读理查德-霍姆斯（Richard Holmes）的《奇迹时代》（The Age of Wonders）一书，让我们对这一话题有所思考。在这本书中，作者描述了学者的传记，但最重要的是他们的成就和他们所遇到的逆境，并不断强调与学者的个性及其活动有关的道德和伦理问题。
{"title":"O źródłach i formach idei etyczności, a także moralności uczonych oraz nauki w XVII i XVIII wieku.","authors":"Z. Pietrzak","doi":"10.12775/rf.2023.014","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/rf.2023.014","url":null,"abstract":"Rozważania o moralności i etyczności uczonych oraz wiedzy będącej efektem ich prac, sugerują, że twórcy i ich dzieła powinni być obdarzeni jakimiś wyjątkowymi predyspozycjami moralnymi, poznawczymi oraz intelektualnymi, a zatem muszą funkcjonować jakieś pożądane i akceptowane wzorce „cnót”, którymi powinien szczycić się uczony, a także sama nauka. Pojawia się pytanie, jakie miałyby one być? Powyższa kwestia jest interesująca w kontekście dyskursu kształtującego oblicze nauki nowożytnej, dyskursu, w którym formułowano oczekiwania, co do etyczności, moralności nauki i uczonych. Można byłoby powiedzieć, że te oczekiwania mają znaczenie także i dzisiaj, mimo że zmieniła się nauka, społeczeństwa i ustroje oraz wymagania ludzi wobec nauki. Uprawianie nauki wymagało (i nadal wymaga) swobody twórczej. Jednakże instytucjonalizacja środowiska akademickiego zakładała podległość wobec władz, podległość, która generowała (i generuje) napięcie między potrzebą niezależności naukowej, a wymaganiami „sponsorów”. Także relacje między nauką, a polityką były przedmiotem rozważań wielu uczonych i filozofów, szczególnie gdy uwzględnimy aspekt moralności nauki i moralnej odpowiedzialności uczonych. Rozważania na ten temat są efektem lektury książki Richarda Holmesa Wiek cudów. Jak odkrywano piękno i grozę nauki, w której autor – opisując życiorysy uczonych, ale przede wszystkim ich dokonania oraz przeciwności, na jakie natrafiali – nieustannie podkreśla moralne i etyczne aspekty związane z osobowością uczonych i ich działalnością.","PeriodicalId":36471,"journal":{"name":"Ruch Filozoficzny","volume":"185 3","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140492419","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Wiek osiemnasty – wiek rozumności, wyzwalania umysłu z błędów, doskonalenia i rozwoju ludzkości – często uważa się także za szczególnie istotny czas postępowej dyskusji o kobiecie, jej roli społecznej, czas torujący drogę do jej instytucjonalnej edukacji i w konsekwencji emancypacji. Analizując treści prac znaczących myślicieli Oświecenia, należy jednak dojść do wniosku, że Kantowskie słowa wskazujące jako ideę przewodnią Oświecenia: „Odważ się posługiwać własnym rozumem!”, nie odnoszą się do kobiety. Podmiotem myślenia filozoficznego pozostaje mężczyzna, choć używany w dziełach filozoficznych tego okresu z upodobaniem i konsekwencją termin „człowiek” może pozornie wskazywać na ogólne zainteresowanie obiema płciami i równe traktowanie mężczyzn i kobiet. Kobiety nadal postrzega się jako istoty niższe pod względem umysłowym. Umieszcza się je w pułapce małżeństwa rozumianego jako związek tworzący „jedną osobę moralną”, czy też „jedną osobę duchową”. Zmiany w edukacji kobiet, choć w dobie Oświecenia się dokonały, nadal polegają na kontroli wiedzy im przekazywanej, a nadto wiedzy ukierunkowanej na uformowanie określonych cech związanych z rolą żony i matki. Wskazane zagadnienia w artykule są rozważane na przykładzie trzech myślicieli Oświecenia: J.-J. Rousseau, I. Kanta oraz H. Kołłątaja.
十八世纪是理性的时代，是思想从谬误中解放出来的时代，是人类完善和发展的时代，也常常被认为是对妇女及其社会角色进行进步讨论的一个特别重要的时代，是为妇女的制度教育和随之而来的解放铺平道路的时代。然而，在分析启蒙运动重要思想家的作品内容时，我们必须得出结论，康德的话是启蒙运动的指导思想："敢于运用自己的理性！"这句话并不适用于女性。哲学思想的主体仍然是男性，尽管在这一时期的哲学著作中，"男人 "这个词得到了喜爱和一致的使用，这似乎表明了人们对两性和男女平等待遇的普遍兴趣。妇女仍然被视为精神上低人一等的人。她们被置于婚姻的陷阱中，婚姻被理解为创造 "一个有道德的人 "或 "一个有精神的人 "的结合。尽管妇女教育的变革是在启蒙时代发生的，但其目的仍然是控制传授给她们的知识，以及旨在塑造与妻子和母亲角色相关的某些品质的知识。本文通过三位启蒙思想家的例子来探讨这些问题：J.-J. 卢梭、I.J.卢梭、I. 康德和 H. 科瓦塔伊。
{"title":"Cień na oświeceniowym rozumie, czyli Jean-Jacques Rousseau, Immanuel Kant i Hugo Kołłątaj o kobietach, ich roli społecznej i edukacji","authors":"Joanna Usakiewicz","doi":"10.12775/rf.2023.012","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/rf.2023.012","url":null,"abstract":"Wiek osiemnasty – wiek rozumności, wyzwalania umysłu z błędów, doskonalenia i rozwoju ludzkości – często uważa się także za szczególnie istotny czas postępowej dyskusji o kobiecie, jej roli społecznej, czas torujący drogę do jej instytucjonalnej edukacji i w konsekwencji emancypacji. Analizując treści prac znaczących myślicieli Oświecenia, należy jednak dojść do wniosku, że Kantowskie słowa wskazujące jako ideę przewodnią Oświecenia: „Odważ się posługiwać własnym rozumem!”, nie odnoszą się do kobiety. Podmiotem myślenia filozoficznego pozostaje mężczyzna, choć używany w dziełach filozoficznych tego okresu z upodobaniem i konsekwencją termin „człowiek” może pozornie wskazywać na ogólne zainteresowanie obiema płciami i równe traktowanie mężczyzn i kobiet. Kobiety nadal postrzega się jako istoty niższe pod względem umysłowym. Umieszcza się je w pułapce małżeństwa rozumianego jako związek tworzący „jedną osobę moralną”, czy też „jedną osobę duchową”. Zmiany w edukacji kobiet, choć w dobie Oświecenia się dokonały, nadal polegają na kontroli wiedzy im przekazywanej, a nadto wiedzy ukierunkowanej na uformowanie określonych cech związanych z rolą żony i matki. Wskazane zagadnienia w artykule są rozważane na przykładzie trzech myślicieli Oświecenia: J.-J. Rousseau, I. Kanta oraz H. Kołłątaja.","PeriodicalId":36471,"journal":{"name":"Ruch Filozoficzny","volume":"77 5-6","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140491656","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Przedmiotem niniejszej pracy jest analiza rozprawki An Essay Concerning the Use of Reason in Propositions, The Evidence whereof depends upon Human Testimony (Londyn 1707, II wyd. 1709) brytyjskiego filozofa Anthony’ego Collinsa (1676-1729). Analiza ta prowadzi do odkrycia trudności bronionego w niej stanowiska, polegających na niejasności użytej terminologii, niejednoznaczności tezy głównej, zgodnie z którą warunkiem koniecznym uznania twierdzenia jest jego zgodność z rozumem, oraz niewystarczalności jej podanego w Eseju uzasadnienia. Zarysowano również kontekst filozoficzny i historyczny tego rzadko analizowanego dzieła.
{"title":"Anthony Collins i jego pierwsza rozprawa (An Essay Concerning the Use of Reason in Propositions, The Evidence whereof depends upon Human Testimony)","authors":"P. Spryszak","doi":"10.12775/rf.2023.011","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/rf.2023.011","url":null,"abstract":"Przedmiotem niniejszej pracy jest analiza rozprawki An Essay Concerning the Use of Reason in Propositions, The Evidence whereof depends upon Human Testimony (Londyn 1707, II wyd. 1709) brytyjskiego filozofa Anthony’ego Collinsa (1676-1729). Analiza ta prowadzi do odkrycia trudności bronionego w niej stanowiska, polegających na niejasności użytej terminologii, niejednoznaczności tezy głównej, zgodnie z którą warunkiem koniecznym uznania twierdzenia jest jego zgodność z rozumem, oraz niewystarczalności jej podanego w Eseju uzasadnienia. Zarysowano również kontekst filozoficzny i historyczny tego rzadko analizowanego dzieła.","PeriodicalId":36471,"journal":{"name":"Ruch Filozoficzny","volume":"47 12","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140492169","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Choć koncepcje wolności Spinozy i Leibniza wyrastały w dobie powszechności tezy determinizmu mechanistycznego, którego powszechność została w ubiegłym wieku podważona, ontologiczna argumentacja obu filozofów pozostaje aktualna i warta nie tylko rewizji, a nawet porównania. Poddam pod rozwagę dwa stanowiska na rzecz wolności: Spinozjańskie utożsamienie wolności z wiedzą i Leibnizjańską obronę zasady alternatywnych możliwości. Oba stanowiska rozważę z perspektywy argumentacji kompatybilistycznej, wskazując, że rozumienie konieczności w myśli Spinozy i Leibniza nie wyklucza istnienia wolności.
{"title":"Kwestia wolności w ujęciu Spinozy i Leibniza a perspektywa kompatybilistyczna","authors":"K. Rojek","doi":"10.12775/rf.2023.015","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/rf.2023.015","url":null,"abstract":"Choć koncepcje wolności Spinozy i Leibniza wyrastały w dobie powszechności tezy determinizmu mechanistycznego, którego powszechność została w ubiegłym wieku podważona, ontologiczna argumentacja obu filozofów pozostaje aktualna i warta nie tylko rewizji, a nawet porównania. Poddam pod rozwagę dwa stanowiska na rzecz wolności: Spinozjańskie utożsamienie wolności z wiedzą i Leibnizjańską obronę zasady alternatywnych możliwości. Oba stanowiska rozważę z perspektywy argumentacji kompatybilistycznej, wskazując, że rozumienie konieczności w myśli Spinozy i Leibniza nie wyklucza istnienia wolności.","PeriodicalId":36471,"journal":{"name":"Ruch Filozoficzny","volume":"57 8","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140492128","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Wśród prekursorów nowoczesnej nauki o religii David Hume zajmuje szczególne miejsce. Znany jest bowiem nie tylko jako dociekliwy badacz racjonalności religii, należącej do kluczowych problemów filozofii religii, ale także badacz naturalnych podstaw religii, zaprezentowanych zwłaszcza w „Naturalnej historii religii”. Jednym z najważniejszych dokonań Hume’a jest wyraźne oddzielenie, a zarazem komplementarność, dwóch sposobów badania religii, z których jeden koncentruje się na racjach wierzeń religijnych, zaś drugi na przyczynach występowania określonych wierzeń i praktyk. W wystąpieniu swoim argumentuję, że Hume’owski sposób myślenia o religii nie tylko stanowił ważny etap na drodze do nowoczesnej nauki o religii, ale również wykazuję, że ta ostatnia w znacznym stopniu inspirowała się i nadal inspiruje Hume’owską krytyką religii.
{"title":"Naturalna historia religii Davida Hume’a a powstanie nowoczesnej nauki o religii","authors":"Sławomir Sztajer","doi":"10.12775/rf.2023.013","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/rf.2023.013","url":null,"abstract":"Wśród prekursorów nowoczesnej nauki o religii David Hume zajmuje szczególne miejsce. Znany jest bowiem nie tylko jako dociekliwy badacz racjonalności religii, należącej do kluczowych problemów filozofii religii, ale także badacz naturalnych podstaw religii, zaprezentowanych zwłaszcza w „Naturalnej historii religii”. Jednym z najważniejszych dokonań Hume’a jest wyraźne oddzielenie, a zarazem komplementarność, dwóch sposobów badania religii, z których jeden koncentruje się na racjach wierzeń religijnych, zaś drugi na przyczynach występowania określonych wierzeń i praktyk. W wystąpieniu swoim argumentuję, że Hume’owski sposób myślenia o religii nie tylko stanowił ważny etap na drodze do nowoczesnej nauki o religii, ale również wykazuję, że ta ostatnia w znacznym stopniu inspirowała się i nadal inspiruje Hume’owską krytyką religii.","PeriodicalId":36471,"journal":{"name":"Ruch Filozoficzny","volume":"56 6","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140493143","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
京公网安备 11010802042870号
京ICP备2023020795号-1
扫码关注我们
求助内容：
应助结果提醒方式：