Dwujęzyczność polsko-niemiecka w powiecie pilskim, czarnkowsko-trzcianeckim i złotowskim: zarządzanie językiem w trzech pokoleniach na podstawie reprezentatywnych biografii językowych

Abstract

Polish-German Bilingualism in the Piła, Czarnków-Trzcianka and Złotów Districts: A Study of Language Management in Three Generations Based on Representative Language BiographiesAs part of the project entitled “Language across generations: Contact induced change in morpho-syntax in German-Polish bilingual speech”, members of the research team conducted interviews in Polish and German with 124 bilingual persons in Poland and Germany, including 14 in the Piła, Czarnków-Trzcianka and Złotów districts. Before 1945, Piła and Złotów belonged to the German province of Pomerania, and when the borders were moved both towns became part of Poland. This brought a complete change of the social, geopolitical and language reality of the inhabitants of the region. In the People’s Republic of Poland, efforts were made to eliminate the German language. The situation changed again after the breakthrough of 1989, when the German minority in Poland was officially recognised. On the basis of three language biographies of people born in the 1920s, 1930s and 1950s, which are representative for the Piła-Złotów region, this study presents how the language ideology of linking one country with one language operated over three generations of speakers. It also considers language management at the micro level, taking into account the changes which occurred in 1945 and 1989. Dwujęzyczność polsko-niemiecka w powiecie pilskim, czarnkowsko-trzcianeckim i złotowskim: zarządzanie językiem w trzech pokoleniach na podstawie reprezentatywnych biografii językowychW ramach grantu „Pokoleniowe zróżnicowanie języka: zmiany morfosyntaktyczne wywołane przez polsko-niemiecki kontakt językowy w mowie osób dwujęzycznych” przeprowadzono wywiady ze stu dwudziestoma czterema osobami dwujęzycznymi w Polsce i w Niemczech w języku polskim i niemieckim, w tym w powiecie pilskim, czarnkowsko-trzcianeckim i złotowskim – z czternastoma osobami. Piła i Złotów należały przed 1945 rokiem do niemieckiej Prowincji Pomorza, a po przesunięciu granic oba miasta znalazły się w Polsce. Rzeczywistość społeczna, geopolityczna i językowa mieszkańców regionu całkowicie się zmieniła. W PRL dążono do wyeliminowania języka niemieckiego. Sytuacja ponownie uległa zmianie po przełomie 1989 roku, kiedy to uznano mniejszość niemiecką w Polsce. Na podstawie trzech biografii językowych osób urodzonych w latach 20., 30. i 50. XX wieku, reprezentatywnych dla regionu pilsko-złotowskiego, pokazano, jak na przestrzeni trzech pokoleń mówców funkcjonowała ideologia językowa łączenia jednego państwa z jednym językiem oraz przedstawiono zarządzanie językami na poziomie mikro z uwzględnieniem cezur czasowych 1945 i 1989 roku.