Terra Ignota. Marksizm kosmiczny jako marksizm apofatyczny

Abstract

Tekst poświęcony jest problematyzującemu charakter współczesnych utopii cyklowi Terra Ignota Ady Palmer. Opisywanemu przez Palmer dwudziestemu piątemu wiekowi, w którym zniesiono płeć kulturową, państwa narodowe czy tradycyjny model rodziny, nie znosząc zarazem nierówności, przeciwstawiona zostaje postawa Utopian – niewielkiego ułamka fikcyjnej populacji. Choć ukazywana w powieściach rzeczywistość przez większość bohaterów traktowana jest jako utopia, Utopianie odmawiają przystania na nią, podejmując się nieustającej pracy w imię zerwania ze współczesnością i zobowiązując się poświęcić całe życie przyszłości. Utopia, ponieważ państwa pozbawione są terytoriów, nie może utworzyć na Ziemi przestrzennej enklawy i decyduje się na terraformację Marsa, choć nie dysponuje jednolitą wizją przyszłości i wspólnym celem poza opuszczeniem Ziemi. Działania Utopian nie są podejmowane w imię koherentnej wizji, a wypływają ze sprzeciwu wobec porządku faktycznego, znaturalizowanego przez większość społeczeństwa. Strategia Utopian omówiona zostaje jako przykład marksizmu apofatycznego, który postulował China Miéville. Niedostarczający pozytywnych projektów marksizm apofatyczny pozostaje potężnym narzędziem krytyki współczesności i bodźcem pobudzającym do działania.