el-Melikü’l-Muazzam’ın Mutaassıp Bir Hanefî Oluşu ve Sıbt İbnü’l-Cevzî’nin Bu Süreçteki Rolü

Abstract

Mezhep degistirme Islam tarihinde zaman zaman karsilasilan bir olgudur. Siradan kimselerin mezhep degistirmesinin cogu zaman sadece kendilerini ilgilendiren birtakim sonuclari olurken yoneticilerin mezhep degistirmesinin sadece kendilerini degil yonettikleri devleti ve toplumu da ilgilendiren sonuclari olur. Eyyubi Hanedani’na mensup olan el-Meliku'l-Muazzam Isa'nin, ailesinin mezhebi olan Şafiiligi terk ederek Hanefilesmesi de bu bakimdan uzerinde durulmasi gereken bir surectir. el-Meliku'l-Muazzam'in neden, ne zaman ve hangi saiklerle Hanefi mezhebine gectigi ya da bu gecisten sonraki surecin nasil tecelli ettigiyle ilgili kaynaklarda doyurucu ve somut bilgiler mevcut degildir. el-Meliku'l-Muazzam'in Hanefiligi tercih etmesi ailesinin yaninda diger mezheplere mensup bilginler tarafindan da hos karsilanmamis; bu tepkisel durum, onun Hanefilesme seruveninin yanlis algilanmasina sebep oldugu gibi, Hanefilere gore mesru olan bazi icraatlarinin da "taassup" olarak gosterilmesini beraberinde getirmistir. Hanefi mezhebinde devlet baskanina taninan yetkilerin daha genis olmasindan faydalanarak savas donemlerinde ek vergiler koymasi, Hanefilerce caiz gorulen bazi icki turlerinin icilmesini ve alinip satilmasini serbest birakmasi, yaptigi atamalarda ve acmis oldugu yeni medreselerde Hanefiler lehine tavir koymasi onun tartisilan icraatlarindan bazilaridir. Bu makalede onun Hanefilesmesindeki en onemli etkenler uzerinde durulacak ve taassup olarak gosterilen bazi tavir ve icraatlarinin gercekten boyle olup olmadigi irdelenecektir.