Całkiem zwyczajny kraj. Forum recenzyjne

Abstract

Kolejne forum recenzyjne Praktyki Teoretycznej mierzy się z syntezą najnowszej historii Polski pióra amerykańskiego historyka Briana Porter-Szűcsa. Praca pomyślana jako przeciwwaga dla narracji o Polsce i Polakach charakterystycznej dla ostatnich dziesięcioleci, martyrologicznej i skupionej na sobie, spotkała się z żywym odzewem. Za prowokacyjną uznali tę książkę nie tylko świadomi (lub nie) przedstawiciele „martyrologicznej” ortodoksji i wyznawcy politycznego czy też metodologicznego nacjonalizmu. Do zabrania głosu zaprosiliśmy historyków i historyczki z różnych pokoleń i środowisk naukowych, pracujących w Polsce i w obiegu anglojęzycznym. Uczestnicy forum podejmują kwestie kluczowe dla pisarstwa historycznego i pojęć polskiej historii. Są to m.in. wyzwania syntezy, granice porównania i skalowania punktu widzenia oraz zagadnienie pozycji, z której zabiera głos historyk, zanurzony we własnej wspólnocie językowej czy kulturze narodowej lub przeciwnie: opisujący je z zewnątrz. Na przykładzie omawianej pracy dobrze prześledzić można pułapki, wyzwania i korzyści wynikające z pozycji przyjętej przez piszącego wobec wspólnoty odbiorców. Kolejne uczestniczki forum zwracają uwagę na niebezpieczeństwa związane z wykorzystaniem własnych doświadczeń i wspomnień jako drogowskazu w ocenie wydarzeń historycznych. Wskazują również na kłopoty dotyczące opisywania historii zwykłych ludzi, mimo woli autora często pozostających bezimienną masą. Forum zawiera też odpowiedź Porter-Szűcsa. W całości forum stanowi dobry punkt wyjścia do dyskusji na temat problemów kluczowych dla pisarstwa historycznego.