Amerikan Belgeleri Işığı Altında Cumhuriyetin İlk Yıllarında Türkiye’de Eğitim

Abstract

Osmanli Devleti’nde 18. yuzyilin sonundan itibaren egitim alaninda yapilan yeniliklerle Cumhuriyet Donemi’ne bir alt yapi olusturulmussa da bati tarzi yeni kurumlarin acilmasi egitimde ikiligi ortaya cikardigi gibi mevcut kurumlarin islah edilememesi ve 20. yuzyilin basinda art arda devam eden savaslar egitim-ogretim faaliyetlerini onemli olcude sekteye ugratmistir.  Cumhuriyetin ilaninin ardindan egitim ogretim faaliyetlerinin cagdas bir duzeye ulastirilmasi amaciyla koklu degisiklikler yapilmistir. 3 Mart 1924 tarihinde kabul edilen Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile egitim ogretim kurumlari birlestirilerek Milli Egitim Bakanligina baglanmis, ayrica bu kanunla mektep-medrese ikiligine son verilerek milli kulturun gelistirilmesi ve yabanci okullarin denetlenmesi amaclanmistir. Harf Inkilabindan sonra ulkenin dort bir yaninda okuma yazma seferberligi baslatilarak Millet Mektepleri kurulmustur. Oncelikle okuma yazma ogretme amaci guden bu mektepler ilerleyen donemlerde gundelik yasamda faydalanilacak bilgileri de halkin hizmetine sunmustur. Ulkenin sosyal ve kulturel yonden kalkinmasi ve Cumhuriyetin getirdigi yeniliklerin halka ulastirilmasi amaciyla kurulan Halkevleri; tarih, edebiyat, folklor, guzel sanatlar gibi alanlarda halkin egitilmesine buyuk katki saglamistir. Bunun yaninda gerceklestirilen Universite Reformu ile 1 Ocak 1933’te Istanbul Universitesi acilmis, modern bir yuksekogretim yapisi olusturulmaya calisilmistir. Cumhuriyet doneminde Ogretmen Okullarinin nitelik ve nicelik olarak duzenlenmesi, Koy Enstitulerinin kurulmasi topluma cagdas bireyler kazandirmak ve halkin egitim ve kultur seviyesini yukseltmek icin gerceklestirilen faaliyetler arasindadir. Bu calismada, Cumhuriyetin ilk yillarinda Turkiye’deki egitim faaliyetleri, egitime verilen onem, azinlik okullari, bu okullarda egitim goren ogrenci sayilari, okuma-yazma oranlari, halkin sosyal ve kulturel baglamda kalkindirilmasi icin yapilan calismalar Amerikan belgeleri isigi altinda degerlendirilecektir.