From Folk Story to Verse Theater: Kerem and Aslı

Abstract

Halk hikâyeleri, bir sözlü edebiyat türü olarak geleneksel Türk yazınında geniş yer tutmaktadır. Yüzyıllar boyunca anlatılagelen ve çeşitli varyantlar halinde gelişen Leylâ ile Mecnûn, Ferhad ile Şirin, Kerem ile Aslı, Vâmık ile Azra, Tahir ile Zühre, Hüsrev ile Şirin gibi hikâyeler halkın kültürünü, dilini, dünya algısını yansıtan ürünler olarak halkbilimi ve halk edebiyatı açısından büyük öneme sahiptir. Ancak bu hikâyeler, yalnızca sözlü edebiyat ürünleri olarak kalmamıştır. Klâsik Türk edebiyatında mesnevî formundaki eserler yoluyla bazıları yeniden yorumlanan bu anlatıların modern Türk edebiyatında da sanatçılar tarafından değerlendirildiği görülmektedir. Geleneksel anlatıları bir kaynak olarak gören yazarlar, kurguda ve formda birtakım değişiklikler yaparak bu hikâyeleri yeniden kaleme almışlardır. Cumhuriyet devri tiyatro yazarlarından Selahattin Batu’nun 1944’te yazdığı Kerem ile Aslı adlı tiyatro eseri bu duruma örnek gösterilebilir. Yazar, bu eserde Anadolu’daki en yaygın halk hikâyelerinden biri olan Kerem ile Aslı’yı yeniden yorumlamıştır. Eserde hikâyenin klâsik yapısından yer yer uzaklaşılarak yeni yaklaşımlar sergilenmesi ve manzum tiyatro formuyla geleneksel anlatıların akıcılığına ulaşılmak istenmesi dikkat çekicidir. Öte yandan eserde motiflerin kullanımı konusunda hikâye ile benzerlikler ve hikâyeden farklılıklar gözlemlenmektedir. Bu makalede, bir tiyatro eserinin geleneksel bir anlatıdan nasıl beslendiğini göstermek üzere halk hikâyesi Kerem ile Aslı’nın varyantları ile Selahattin Batu’nun Kerem ile Aslı adlı tiyatro eseri bir arada değerlendirilecek; bilhassa oyunda yer alan unsurlar ve motifler üzerinde durularak eserin yeri saptanmaya çalışılacaktır.