II. Abdülhamid Döneminde Dersim Sancağındaki İdari Yapı ve Ulaşım Ağı

Abstract

Osmanli Devleti, kuruldugu andan itibaren bayindirliga ve ozellikle de yollara onem ver­mistir. Osmanli tarafindan insa edilen yollar, daha once Roma ve Bizanslilarda oldugu gibi, sadece fetih amacli degil daimi bir yol politikasi olup, yollarin guzergâhlarinin belirlenme­sinde askeri amaclar kadar ticari menfaatlerde dikkate alinmistir. Gunumuz ulasim aginin temeli, kervan yollarindan olusan daha eski bir sistemden gelismis olup bunun en azindan 1920’li yillara kadar bu sureklilik arz ettigi bilinmektedir. Askeri amacli yollar eski ve sta­tiktir. Bu sebeple yol aginin degisiminde, ordu yollarindan ziyade ticari kervan yollari daha onemlidir. Osmanli doneminde askeri amacli yollar olustururken, eger yeni bir yol agi ise oncelikle yuruyus talimatnamesi hazirlanir, eger kullanima uygun ise bu guzergâhtan gecis kanunlastirirdi. Askeri amacli yollar bilhassa padisahin sefere cikacagi zamanlarda onem arz etmekteydi. Ancak Osmanli Devletinin son donemlerinde askeri amacli yollarin yapiminda, sefer zihniyetinden ziyade eskiyalik olaylarini onleme ve ulke asayisini temin etme, temel esasi olusturmustur. Dersim sancagi, Dogu Anadolu’nun Ic Anadolu ile birlestigi yerde oldukca arizali bir bolge olup, guneyde Murat Suyu, batida Karasu, kuzeyde Munzur siradaglari ve doguda ise Peri Suyu ile cevrilidir. Bolgenin cografi sartlari, bu bolgede devletin tam manasiyla bir hâkimiyet kurmasina engel teskil etmektedir. Bu bildirimizde, Osmanli doneminde asiretlerin yogun olarak yasadigi Dersim bolgesindeki ulasim agi ile Dersim’i cevreleyen Mamuratu’l-aziz, Erzurum Vilayeti, Van Vilayeti ve Diyarbakir Vilayeti ile olan ulasim baglantisi da ortaya konulmaya calisilacaktir.